Günümüzde futbol, dünyanın en popüler spor dallarından biri olarak kabul edilir ve milyarlarca insan tarafından takip edilir. Ancak futbolun kökeni çok daha eskiye, yaklaşık 2500 yıl öncesine, Antik Çin’e kadar uzanır. Çin'de oynanan Cuju (蹴鞠), FIFA tarafından 2004 yılında futbolun en eski biçimi olarak resmen kabul edilmiştir.
Cuju kelimesi, Çince'de "cu" (tekme atmak) ve "ju" (tüylerle doldurulmuş deri top) kelimelerinin birleşiminden oluşur. Oyun, MÖ 476-221 yılları arasındaki Savaşan Devletler Dönemi'nde popüler hale gelmiş ve özellikle askeri birlikler için bir eğitim aracı olarak kullanılmıştır.
Cuju’nun Gelişimi ve Kuralları
Başlangıçta askeri eğitim için kullanılan Cuju, Han Hanedanı (MÖ 206 - MS 220) döneminde ordu dışına taşınarak aristokrasi ve kraliyet saraylarında da oynanmaya başlamıştır. Han İmparatoru Wu Di'nin bu sporu desteklediği ve zamanla oyunun kurallarının daha sistematik hale getirildiği bilinmektedir.
Oyun, "Ju Cheng" adı verilen özel sahalarda oynanırdı.
Sahanın her iki ucunda altı hilal şeklinde kale direği bulunurdu.
Oyuncular, ellerini kullanmadan topu yere değdirmeden kale açıklığından geçirmeye çalışırdı.
Cuju’nun belirli kuralları olsa da, modern futbol kadar sıkı düzenlemelere sahip değildi.
Cuju’nun İki Ana Stili: Zhuqiu ve Baida
Cuju, zaman içinde farklı stillere ayrılmıştır. Bunların en önemlileri ise şunlardır:
1. Zhuqiu Stili
Rekabetçi bir yapıya sahiptir ve iki takım arasında oynanır.
Genellikle imparatorun doğum günü veya uluslararası etkinliklerde sergilenirdi.
Her takımda 12 ila 16 oyuncu bulunurdu.
2. Baida Stili
Rekabetsiz bir oyun türüdür.
Oyuncular topu saha içinde sınırlar dâhilinde tutarak oynardı.
Gol atma hedefi yoktu; amaç, topa en estetik ve kontrollü şekilde vurmaktı.
Oyuncuların yaptığı fauller sayılır, en az hata yapan kazanırdı.
Topun yanlış zamanda veya çok alçak seviyede atılması puan kaybına neden olurdu.
Cuju ve Çin Kültüründeki Yeri
Han Hanedanı döneminde Cuju, sadece bir eğlence veya askeri eğitim aracı olarak görülmüyordu; aynı zamanda ahlaki değerler ve yaşamın metaforu olarak kabul ediliyordu. Şair Li You, Cuju'yu tanımlayan eserinde, oyunun disiplin, strateji ve estetik anlayışını bir araya getiren bir sanat olduğunu vurgulamıştır.
Cuju, Ming ve Qing Hanedanları döneminde popülaritesini kaybetse de, günümüzde Çin’de geleneksel festivallerde ve turistik etkinliklerde gösteri amaçlı oynanmaktadır.
Modern Futbola Etkisi
Futbolun atası olarak kabul edilen Cuju, zaman içinde farklı kültürlere yayılarak evrim geçirmiştir. Örneğin; Japonya’da "Kemari", Antik Yunan’da "Episkyros", Roma’da "Harpastum" gibi oyunlar, Cuju’ya benzer kurallara sahiptir.
Cuju, günümüzde futbol kadar yaygın olmasa da, spor tarihinin en önemli unsurlarından biri olarak kabul edilir ve futbolun kökenini anlamamıza yardımcı olur.
