Bu ifade, bir "galât-ı meşhur" yani yanlış bir biçimde yerleşmiş deyimdir. Aslında, bu deyimin aslı "Anladıysam a‘râb olayım"dır ve "arap" kelimesi ile karıştırılmıştır.
"Arap" ve "A‘râb" Arasındaki Fark Nedir?
"Arap" kelimesi, bilindiği gibi bir etnik grubu ya da dili ifade ederken, "a‘râb" Arapça kökenli bir terim olup, göçebe bedevîleri tanımlamak için kullanılır. A‘râb, belirli bir halkı değil, göçebe yaşam tarzını benimsemiş, çoğunlukla çöl bölgelerinde yaşayan toplulukları ifade eder.
Bu ayrımı netleştiren Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, "Bir şehirli Arap'a 'Ya a‘râbî!' diye hitap edildiğinde hakaret olarak algılar ve tepki gösterir" diyerek, bu iki terim arasındaki önemli farkı vurgulamıştır. A‘râb, bir topluluk ismi değil, bir tipolojiyi ifade eder: Çoğunlukla göçebe hayat tarzı nedeniyle şekillenen, kaba, görgüsüz, inatçı ve idrak yetisi sınırlı bir insan modelini tanımlar.
Deyimin Yanlış Anlaşılması
"A‘râb" kelimesinin, ses benzerliği nedeniyle "Arap" olarak telaffuz edilmesi, deyimin zamanla yanlış bir biçimde kullanılmasına yol açmıştır. Bu yanlış kullanım, Arap halkına yönelik bir aşağılama olarak algılanabilecek bir anlam kazanmıştır. Oysa deyimin asıl anlamı, bir kavmi değil, bireylerin idrak ve davranış biçimlerini eleştiren bir mecazdır.
Deyimin Günümüzdeki Yeri
Bu tür deyimlerin doğru bir şekilde kullanılmasına özen göstermek, günümüzde ayrımcılık, ırkçılık ve yabancı düşmanlığına karşı verilen mücadele açısından önem taşır. "Anladıysam a‘râb olayım" gibi deyimler, herhangi bir milleti ya da topluluğu hedef almadığından, doğru anlamıyla kullanılmalı ve bu bağlamdaki yanlış anlamlandırmalar düzeltilmelidir.
