SİBEL BAY
Seçmenlerin yüzde 56'sının Javier Milei’yi desteklemelerinin ardında Arjantin’in ekonomisinin son yıllarda uğradığı düşüş yer alıyor. Ülkede enflasyon yüzde 140 seviyesinde seyretmekle beraber, üç yıllık kuraklık tarımsal üretimde keskin bir düşüşe yol açtı. Beş kişiden ikisi yoksulluk içinde yaşıyor ve para birimi dört yılda değerinin yüzde 90'ını kaybetti.
Milei’nin Enflasyona Karşı Yeni Planı
Milei'nin büyük fikri pesoyu kaldırmak ve Arjantin'in bunun yerine ABD dolarını kullanmasını içeriyor. Bu politikanın daha ılımlı bir biçimi 1990'ların başında denendi. Önceki bir durgunluk ve hiperenflasyon döneminden sonra Buenos Aires'teki hükümet döviz kurunu dolara bir peso olarak sabitledi. Konvertibilite olarak bilinen bu strateji, derin bir ekonomik durgunluğun ve bankalardan para çekme kısıtlamalarına karşı şiddetli sokak protestolarının bu stratejiyi savunulamaz hale getirmesinin ardından 2002 yılında terk edildi.
Arjantin'in gelecek başkanı daha da ileri gitmek istediğini söylüyor. Teklifine göre, ülkenin merkez bankası fiilen kaldırılacak ve ekonomi tamamen "dolarizasyona" tabi tutulacak. Bu, Arjantin için para politikasının Buenos Aires yerine Washington'da belirlenmesi anlamına geliyor.
Arjantin’in Ekonomi Planında Ne Gibi Sorunlar Olabiir?
Milei'nin ekonomik deneyinde bazı belirgin sorunlar var. Birincisi, Arjantin ve ABD'nin çok farklı ekonomiler olduğu ve dolayısıyla ikincisi için doğru olan para politikasının, birincisi için yanlış olabileceğidir. Ülkeler kendi faiz oranlarını belirleme ve para birimlerini devalüe etme özgürlüğünden vazgeçme konusunda dikkatli olmalıdır.
İkinci sorun ise Arjantin dolarını nereden bulacağı ile ilgilidir. Şu anda merkez bankasının neredeyse hiç ABD doları rezervi yok ve ekonomiyi sürdürmek için gerekli olan hisse senetlerini elde etmek için küresel sermaye piyasalarına erişimden yoksun. Teorik olarak Milei kredi için Uluslararası Para Fonu'na başvurabilir ancak başarı şansı yüksek olmayacaktır. Arjantin halihazırda IMF'den en fazla borç alan ülke olmakla birlikte, IMF’ye yaklaşık olarak 44 milyar dolar da borcu bulunmaktadır.
IMF, dolarizasyonun kısa vadede uygulanabilir olup olmadığı konusunda şüpheler besliyor. Peso dolarizasyondan önce ciddi bir devalüasyona ihtiyaç duyacak ve daha zayıf bir para birimi fiyatları yükselterek enflasyonu daha da yükseltecektir.
Pesoyu terk etmenin getirdiği teknik sorunlara bir çözüm bulunsa bile Milei'nin şok tedavisi nispeten hızlı bir şekilde yüzüne patlayabilir. Dolarizasyon tek yönlü bir yoldur. Arjantin'i sürdürülemez bir rotaya kilitleyebilecek ve ekonomiyi çökertebilecek çıkışı olmayan bir politika kumarıdır.
Milei'nin zafer konuşmasında dolarizasyona veya merkez bankasının lağvedilmesine değinilmemesi, onun radikal planlarından geri adım atabileceği yönünde spekülasyonlara yol açtı. Bunlar arasında para birimi reformunun yanı sıra sosyal yardım ödemelerinde büyük kesintiler ve bir düzineden fazla bakanlığın kapatılması da yer alıyor.
