Dünya’daki yağmur kavramı suya dayalıdır; bulutlardan düşen damlacıkların tamamı sıvı sudur. Ancak diğer gezegenlerde bu tanım tamamen farklıdır. Dünya dışında, atmosferik yağış fenomenleri su yerine elmas, sülfürik asit, metan ve hatta erimiş cam gibi maddelerle gerçekleşebilir. Bu yağmurların oluşum koşulları, bulunduğu gezegenin atmosferik yapısına, basıncına ve sıcaklığına bağlı olarak değişir.
Elmas Yağmuru: Satürn, Jüpiter ve Neptün
Satürn ve Jüpiter gibi dev gaz gezegenlerinde elmas yağmuru olabileceği teorisi uzun yıllardır gündemdedir. NASA Jet Propulsion Laboratory'deki bilim insanlarına göre, bu gezegenlerin yoğun yıldırım fırtınaları atmosferlerindeki metan moleküllerini parçalayarak serbest karbon atomlarının oluşmasına neden oluyor. Bu karbon atomları, atmosferin derinliklerine indikçe grafit ve daha sonra yüksek basınç altında küçük elmas parçalarına dönüşüyor.
Özellikle Satürn’de, bu süreç sonucu yılda yaklaşık 1 ton elmas yağdığı düşünülmektedir. Ancak bu elmaslar, atmosferin daha sıcak ve yoğun katmanlarına ulaştığında sıvı hale gelir. Elmasların katı formda kalabilmesi için çok özel şartlar gereklidir ve bu da uzaydan elmas toplama fikrini şimdilik bilim kurgu düzeyinde bırakıyor.
Venüs’te Sülfürik Asit Yağmuru
Venüs, Güneş Sistemi’nin en sıcak gezegenlerinden biridir. Atmosferi yoğun sülfürik asit bulutlarıyla kaplıdır ve bu bulutlar zaman zaman yağmur bırakır. Ancak yüzey sıcaklığının 480°C’ye kadar ulaşması nedeniyle sülfürik asit damlacıkları yüzeye ulaşmadan buharlaşır. Bu, Venüs’teki yağmuru daha da etkileyici hale getirir; gazdan sıvıya, ardından tekrar gaza dönüşen bir döngü meydana gelir.
Titan’da Metan Yağmuru ve Döngüsü
Satürn’ün en büyük uydusu Titan, metan yağmurlarının görüldüğü eşsiz bir atmosfere sahiptir. Titan’da Dünya’dakine benzer bir döngü mevcuttur, ancak su yerine metan bu döngünün temelini oluşturur. Titan’da metan sıvı halde bulunabilir çünkü yüzey sıcaklığı -290°F (-179°C) civarındadır. Bu döngü, mevsimsel yağmurların gölleri doldurması ve ardından buharlaşan metanın bulutlara yükselerek tekrar yağış olarak geri dönmesi şeklinde işler. Titan, sıvı gölleri ve nehirleri olan tek uzay cismidir ancak bu sıvılar sudan ziyade metan ve etandan oluşur.
Diğer İlginç Yağış Türleri
Mars’ta Kuru Buz Yağışı: Mars’ta su bazlı yağmur yerine katı karbondioksit, yani kuru buz yağışı meydana gelir. Gezegenin düşük atmosfer basıncı, sıvı su oluşumunu imkânsız kılar.
Jüpiter’de Sıvı Helyum Yağmuru: Jüpiter’in iç katmanlarında helyum ve hidrojenin yoğun karışımı nedeniyle sıvı helyum yağmurları görüldüğü düşünülmektedir.
HD 189733 b’de Cam Yağmuru: Dünya’dan 63 ışık yılı uzaklıkta bulunan HD 189733 b adlı dış gezegende, erimiş cam parçalarının yatay şekilde yağdığına dair kanıtlar bulunmaktadır. Bu cam yağmuru, gezegenin güçlü rüzgarları tarafından yatay bir şekilde taşınır.
