Her ne kadar çoğu çocukta bu durum zamanla kendiliğinden düzelse de, bazı vakalarda altta yatan başka sorunların işareti olabilir. Bu nedenle dikkatle takip edilmesi gereken bir gelişimsel özelliktir.
İçe basma, özellikle yürümeye yeni başlayan bebeklerde ve okul öncesi dönemde sıkça görülür. Ayakların normal hizasında sapma olması, çocuğun yürüme dengesini etkileyebilir, sık düşmelere ya da çabuk yorulmaya neden olabilir. Her çocuğun gelişimi farklı ilerlediği için, bu durumun nedenleri de bireysel farklılıklar gösterebilir.
İçe Basmanın Başlıca Nedenleri
Çocuklarda içe basma, tek bir nedene bağlı olarak gelişmeyebilir. Sıklıkla karşılaşılan nedenlerin başında düz tabanlık gelir. Ayak kavisinin yeterince gelişmemesi, ayakların yere yayvan şekilde basmasına ve içe dönük hareket etmesine yol açar. Bunun yanı sıra, kas dengesizlikleri, gevşek bağ dokusu ve kemik yapısındaki bazı doğuştan gelen ya da sonradan gelişen anomaliler de içe basmayı tetikleyebilir.
Kaval kemiğinin (tibia) içe dönük büyümesi ya da femur kemiğinde gözlenen yapısal eğrilikler, çocuğun ayaklarının doğal pozisyonunu bozarak yürüyüşü etkileyebilir. Ayrıca bazı çocuklarda görülen bağ dokusu gevşekliği, eklemlerin normalden daha esnek olmasına ve dolayısıyla ayakların içe doğru dönmesine neden olabilir. Fizyolojik nedenlerin yanı sıra çevresel etkenler, özellikle yanlış ayakkabı seçimi ya da çocuğun uzun süre "W oturuşu" pozisyonunda durması da içe basmayı artıran faktörler arasındadır.
Belirtiler ve Ailelerin Dikkat Etmesi Gereken Durumlar
İçe basmanın en belirgin göstergesi, yürüyüş sırasında ayak uçlarının içe doğru dönmesidir. Bu durum zamanla fark edilir hale gelir ve genellikle çocuğun yürürken dengesini sağlayamaması ya da sık sık düşmesiyle kendini gösterir. Koordinasyon eksikliği, top oynarken zorlanma, ayakkabıların iç kenarlarının hızlı aşınması, diz veya ayak bileklerinde yorgunluk ya da ağrı gibi şikâyetler de içe basma ile ilişkilendirilebilir.
İleri düzey vakalarda, eklem ağrısı veya şekil bozukluğu gibi bulgularla birlikte görülür. Böyle durumlarda ailelerin bu belirtileri gözlemleyerek ortopedi uzmanına başvurmaları önemlidir.
Tanı Süreci: Uzman Değerlendirmesi Gerekebilir
İçe basma tanısı, uzman bir ortopedi doktorunun yapacağı fiziksel muayene ve gerekirse ileri görüntüleme yöntemleri ile konur. İlk aşamada çocuğun tıbbi geçmişi ve aile öyküsü sorgulanır. Ardından yürüyüş şekli, ayakların hizası, diz ve kalça eklemlerinin hareket kapasitesi detaylı olarak incelenir. Fiziksel muayene yeterli olmadığı durumlarda röntgen veya ultrason gibi görüntüleme teknikleriyle kemik yapısı değerlendirilir. Bu tetkikler sayesinde içe basmanın altında yatan nedenler daha net ortaya konabilir.
Tedavi Seçenekleri: Gözlem, Egzersiz ve Gerekirse Müdahale
Çocuklarda içe basma, büyük ölçüde zaman içinde kendiliğinden düzelen fizyolojik bir durumdur. Hafif vakalarda herhangi bir tedaviye gerek duyulmazken, düzenli gözlem yeterli görülür. Ancak içe basma, çocuğun hareketlerini kısıtlayan, yaşam kalitesini düşüren bir boyuta ulaşmışsa çeşitli müdahale yöntemleri gündeme gelir.
Fizik tedavi ve egzersiz programları bu noktada önemli rol oynar. Bacak ve kalça kaslarını güçlendirmeye yönelik yapılan özel egzersizler, çocuğun yürüme düzenini olumlu yönde etkileyebilir. Ayrıca, ortopedik tabanlık veya destekleyici ayakkabı kullanımı da önerilebilir. Bu tür ürünler, ayakların doğru pozisyonda kalmasına katkı sağlayarak yürüyüşü dengelemeye yardımcı olur.
Nadir de olsa, bazı vakalarda cerrahi müdahale gerekebilir. Kemik yapısındaki ciddi anormalliklerin düzeltilmesi veya tendonların yeniden konumlandırılması gibi işlemler, ancak zorunlu görülen durumlarda tercih edilir.
Koruyucu Önlemler ve Ailelere Öneriler
İçe basmanın önüne geçmek veya var olan durumu kontrol altında tutmak için bazı basit ama etkili önlemler alınabilir. Öncelikle çocuklara, ayak yapılarına uygun, destekleyici ortopedik ayakkabılar giydirilmelidir. Kas gelişimini destekleyen egzersizler düzenli olarak yapılmalı, çocuklar uzun süre "W oturuşu" gibi ayak ve kalça yapısını bozabilecek pozisyonlardan uzak tutulmalıdır.
Ebeveynlerin çocuklarının yürüme alışkanlıklarını gözlemlemesi, normal dışı bir durum fark edildiğinde zaman kaybetmeden bir uzmana başvurması oldukça önemlidir. Erken müdahale, ileride ortaya çıkabilecek daha büyük ortopedik problemleri engellemede etkili olabilir.
