Küresel ticaret politikalarında artan belirsizlik ve karşılıklı gümrük vergileri, dünya ticaretine olumsuz yansımaya devam ediyor. Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), son yayımladığı "Küresel Ticaret Görünümü ve İstatistikleri" raporunda, 2025 yılına dair karamsar bir tablo çizdi. Rapora göre, küresel mal ticaret hacminin bu yıl yüzde 0,2 oranında düşmesi bekleniyor.
Yılın başında ekonomik büyümeye paralel olarak ticarette de artış olacağı öngörüsünde bulunan DTÖ, son dönemde açıklanan yeni gümrük vergileri ve politik risklerin etkisiyle projeksiyonlarını aşağı yönlü revize etti. 14 Nisan itibarıyla geçerli olan güncel politikalar ışığında hazırlanan raporda, küresel ticaret hacmindeki daralmanın tahmin edilenden çok daha belirgin olduğu ifade edildi.
DTÖ’nün daha önce 2025 için yüzde 2,9 büyüme olarak açıkladığı beklenti, karşılıklı tarifeler nedeniyle yerini küçülme öngörüsüne bıraktı. Raporda, “ABD’nin uygulamaya koyduğu ancak geçici olarak askıya aldığı tarifeler, küresel ticareti sınırlıyor. Bu tedbirlerin kalıcı hale gelmesi durumunda daralmanın daha da derinleşeceği öngörülüyor” ifadelerine yer verildi.
Kuzey Amerika Ticaretinde Keskin Düşüş Bekleniyor
Ticaretteki gerilemenin en sert yaşanacağı bölgelerden biri Kuzey Amerika olacak. Bölgenin ihracatının bu yıl yüzde 12,6, ithalatının ise yüzde 9,6 oranında gerilemesi bekleniyor. Bu gelişmenin küresel ticaret büyümesine yaklaşık 1,7 puanlık negatif etki yapacağı hesaplanıyor.
Asya ve Avrupa'da ise ihracat ve ithalatın daha sınırlı oranlarda, sırasıyla yüzde 1 ve yüzde 1,9 oranında artacağı tahmin ediliyor. Ancak DTÖ, bölgeler arasındaki dengesizliklerin ticaretin genel görünümünü bozabileceğine dikkat çekiyor.
ABD-Çin Ticaretindeki Gerilim, Piyasaları Baskılıyor
ABD ile Çin arasında son dönemde yeniden yükselen ticaret gerilimi, küresel ölçekte önemli sonuçlar doğuruyor. Rapora göre, tarifelerin tekrar yürürlüğe girmesi halinde küresel mal ticaretinde yüzde 0,6 oranında bir azalma yaşanabileceği öngörülüyor. Eğer ticaret politikalarındaki belirsizlikler yaygınlaşırsa bu düşüş yüzde 0,8’e kadar çıkabilir. İki etkenin bir arada gerçekleşmesi durumunda ise ticaretteki daralma yüzde 1,5’e ulaşabilir.
DTÖ Genel Direktörü Ngozi Okonjo-Iweala da basın toplantısında bu tabloya dikkat çekerek, “ABD ve Çin arasındaki mevcut gerilim, yalnızca iki ülkeyi değil, küresel ticareti de tehdit ediyor. Mevcut gidişat devam ederse, iki ülke arasındaki ticaret hacmi yüzde 81 oranında küçülebilir. Akıllı telefon gibi bazı ürünlere tanınan geçici muafiyetler olmasaydı bu düşüş yüzde 91’e kadar ulaşacaktı” dedi.
Okonjo-Iweala, bu durumun iki büyük ekonomi arasında derin bir ayrışmaya neden olabileceğini, bunun da küresel sistemde kutuplaşmayı artırarak iki izole bloklu bir yapıya dönüşebileceğini belirterek, “Bu tür bir parçalanma, dünya ekonomisi için büyük bir tehdit” ifadelerini kullandı.
Çin’in Ticaret Yönü Değişiyor, Yeni Fırsatlar Doğabilir
Rapora göre, Çin’in ihracat hacminin Kuzey Amerika dışındaki pazarlarda yüzde 4 ila 9 arasında artması bekleniyor. ABD’nin Çin’den ithalatında tekstil, giyim ve elektronik ürünlerde büyük düşüş öngörülürken, bu boşluğu başka ülkelerin doldurmasıyla yeni ihracat kanallarının açılabileceği belirtiliyor.
DTÖ, özellikle ticaretlerini sınırlı sayıda ürüne yoğunlaştıran en az gelişmiş ülkelerin tarifelerden daha sert etkilenebileceği uyarısında da bulundu.
Hizmet Sektöründe Ilımlı Büyüme Tahmini
Hizmet ticaretine dair beklentiler ise daha pozitif. Küresel ticaretin yaklaşık dörtte birini oluşturan hizmet ticaretinin bu yıl yüzde 4 oranında büyüyeceği öngörülüyor. Ancak bu oran, önceki tahminlerin yaklaşık bir puan gerisinde. Her ne kadar hizmet ticareti gümrük vergilerinden doğrudan etkilenmese de mal ticaretindeki yavaşlamanın dolaylı etkilerinin sektörde hissedilebileceği kaydediliyor.
DTÖ Başekonomisti Ralph Ossa da “Geniş çaplı gümrük tarifeleri genellikle istenmeyen sonuçlara yol açıyor. Artan belirsizlik, yalnızca ticareti değil ekonomik faaliyeti de yavaşlatıyor” dedi.
Ossa, küresel ekonomik büyüme beklentisinin yüzde 2,2 seviyesine gerilediğini vurgulayarak, “Bu oran önceki tahminimizin 0,6 puan altında. En büyük yavaşlamanın ABD’de yaşanması bekleniyor” değerlendirmesinde bulundu.
Öte yandan, DTÖ’nün hesaplamalarına göre dünya mal ticaretinin yüzde 74’ü halen tarife dışı koşullarda gerçekleşiyor. Okonjo-Iweala, ülkelerin bu sistemi korumak için temaslarını sürdürdüğünü ifade etti.
