Esneklik veya elastikiyet, ekonomide, iki değişkenli bir modelde bir değişkende meydana gelen oransal değişimin, diğer değişkende yaratacağı oransal değişimi ifade eden bir kavramdır. Bu kavram, matematiksel olarak oransal kısmi türev ile ifade edilir ve bir değişkenin diğerine olan duyarlılığını ölçer. Esneklik, ekonominin birçok alanında kullanılır ve piyasa davranışlarının anlaşılmasında önemli bir rol oynar.
Talebin Fiyat Esnekliği
Ekonomide en çok incelenen esneklik türlerinden biri, talebin fiyat esnekliğidir. Talebin fiyat esnekliği, bir mal ya da hizmetin fiyatında meydana gelen değişikliğin, o mal veya hizmetin talep miktarı üzerindeki etkisini inceler. Başka bir deyişle, fiyat değişiklikleri karşısında tüketicilerin talep ettikleri miktarların ne yönde ve ne oranda değişeceğini gösterir. Eğer bir malın fiyatı arttığında talep miktarı büyük bir oranda azalıyor ya da fiyatı düştüğünde talep miktarı önemli ölçüde artıyorsa, bu malın talebi esnek (elastik) demektir. Öte yandan fiyat değişikliklerine karşı talep miktarının çok az değişmesi durumunda ise talep inelastiktir.
Talebin fiyat esnekliği, ürünün doğasına bağlı olarak değişir. Örneğin, temel ihtiyaç maddelerinin (örneğin, ekmek, su) talebi genellikle inelastiktir çünkü fiyatlar artsa da insanlar bu ürünleri almaktan vazgeçmezler. Ancak lüks tüketim mallarında talep daha elastik olabilir çünkü bu tür ürünler fiyat arttıkça talepte belirgin bir azalma yaşar. Fiyat esnekliği, tüketicilerin fiyat değişimlerine ne kadar duyarlı olduğunu gösterdiği için, işletmelerin fiyatlandırma stratejilerinde önemli bir faktördür.
Diğer Esneklik Türleri
Esneklik sadece fiyatla sınırlı değildir. Diğer esneklik türleri de vardır. Örneğin, gelir esnekliği, bir malın talebinin, tüketicilerin gelirindeki değişikliklere ne kadar duyarlı olduğunu ölçer. Benzer şekilde, çapraz fiyat esnekliği de, bir malın talebindeki değişikliğin, başka bir malın fiyatındaki değişiklikle nasıl ilişkilendiğini gösterir. Bu tür analizler, üreticilerin piyasa stratejilerini belirlerken, tüketici davranışlarının nasıl şekillendiğini anlamalarına yardımcı olur.
Esneklik (elastikiyet) ekonominin temel kavramlarından biridir ve piyasa analizi, fiyatlandırma stratejileri, devlet politikaları ve tüketici davranışlarının anlaşılması açısından kritik bir öneme sahiptir. Piyasada meydana gelen değişikliklere karşı talebin ne kadar duyarlı olduğunu bilmek, ekonomik aktörlerin daha verimli kararlar almasını sağlar.
