Kullandığımız temizlik ürünleri, yemek buharları, saç spreyleri ve evcil hayvanlar gibi düşünmediğimiz etkenler, evlerimizdeki hava kalitesini önemli ölçüde düşürebilir. Dış ortama göre iç mekanlarda daha fazla kirli hava birikimi olabilir. Bu iç hava kirliliğinin etkilerinden korunmak için neler yapabiliriz? İç mekan kirliliğinin nedenleri nelerdir ve bu sorunlara karşı alınabilecek önlemler nelerdir? İşte detaylı bir inceleme ve korunma yolları...
Hava kirliliği, atmosferdeki toz, duman, koku ve saf olmayan su buharı gibi insan sağlığına zararlı olan unsurların varlığıyla oluşur.
Bu zararlı kokular ve tozlar, insanların üretim ve tüketim faaliyetleri sonucunda ortaya çıkar. Bu atıklar atmosferik tabakayı olumsuz etkiler ve buna bağlı olarak bitki, hayvan ve insan sağlığı zarar görebilir. Her ülkede, hava kalitesini korumak için belirli sınır değerleri belirlenmiştir ve bu değerlerin üzerine çıkılmaması gerekmektedir. Aşırı kirlilik hem insan sağlığına hem de çevreye zarar verir.
Doğal kaynakların kullanımı, sanayi faaliyetleri ve trafikten kaynaklanan egzoz gazları, hava kirliliğinin ana nedenlerindendir. Dünya Sağlık Örgütü, hava kalitesi için günlük ortalama 20 birim değerini önerirken, Türkiye'deki bazı şehirlerde bu değerin beş katı kadar hava kirliliği gözlemlenmektedir.
Hava kirliliği, her saat başı 800 kişinin hayatını kaybetmesine yol açarak ciddi bir sağlık sorunudur. Bu kirlilik, çeşitli solunum yolu hastalıklarına ve cilt problemlerine neden olur.
Sağlık Bakanlığı ve Dünya Sağlık Örgütü raporlarına göre, hava kirliliği özellikle çocuklarda astım, bronşit, alerjik reaksiyonlar gibi solunum yolu hastalıklarını artırır. Ayrıca iç ve dış hava kirliliğine maruz kalan her yaş grubundan insanlarda KOAH, akciğer kanseri, kalp krizi, kalp yetmezliği ve felç gibi ölümcül hastalıkların sıklığında artış gözlenmektedir. Hamilelik döneminde hava kirliliği bulunan ortamlarda uzun süre vakit geçirmek, çocuğun otizm riskini artırabilir. Ayrıca, çocukların gelişim döneminde hava kirliliği ile temas etmeleri, akciğer fonksiyonlarında gerileme ile ilişkilendirilmiştir.
Yapılan araştırmalar, evlerin dış ortamlara göre yaklaşık 5 kat daha kirli hava içerdiğini ve iç mekan kirliliğinin 2016 yılında dünya genelinde 3,8 milyon kişinin erken ölümüne neden olduğunu ortaya koymaktadır.
Günümüzde çoğu insan zamanının yaklaşık yüzde 90’ını ev, ofis, spor salonu ve kafe gibi kapalı ortamlarda geçiriyor. Eğer bulunduğunuz kapalı ortamların kirli havası alerjik hastalıklardan felce uzanan birçok ciddi hastalığa sebebiyet verebiliyor. İşte bu yüzden, sağlığımıza dikkat etmek için birtakım önlemler almalıyız. İlk olarak iç mekanlardaki hava kirliliğinin şaşırtıcı sebeplerine bakalım…
İç mekan kirliliği, iki temel kaynağa dayanıyor: İç mekanlarda kullanılan ürünler sonucunda oluşan kirlilik ve dış ortamdan içeri giren kirlilik.
Sigara Kullanımı ve Yemek Pişirme Sırasında Ortaya Çıkan Duman, Koku
Evlerinizde kullandığınız ürünlerin çoğu iç mekan kirliliğine sebep olabilir. Özellikle sigara dumanı, evlerde ve kapalı mekanlarda hem aktif içicilerin hem de pasif içicilerin sağlığı üzerinde olumsuz bir etkiye sahip. Sigaranın yanı sıra, yemek yaparken ortaya çıkan duman ve rahatsız edici, ağır kokular da havaya partikül salınımı yaparak soluduğumuz havayı kirletiyor. Kirli havadan ve daha birçok olumsuz etkiden korunmak için hava temizleyicileri kullanabilirsiniz.
Gaz Sobası, Kerosen (Gaz Yağı) İçeren Isıtıcılar, Odun Sobası ve Şömine Kullanımı
Hava kirliliğini oluşturan başlıca sebeplerden biri de havaya yayılan gazlardır. Siz de evinizde gazlı sobalar ve gaz yağı içeren ısıtıcılar kullanıyorsanız bu, havayı olumsuz etkileyen “kobalt” elementini açığa çıkarıyorsunuz demektir. Bu gibi ısıtıcılar, hava kirliliği yanı sıra, evinizin nem seviyesini de düşürüyor. Nemsiz bir hava; boğaz kuruluğu, göz nezlesi, deri tahrişi ve öksürük gibi şikayetlere neden olabilir.
Halı, Kilim Gibi Ürünler Kullanmak
Evin vazgeçilmez eşyalarından biri olan halılar, havaya yaydığı tozlar ve içerdiği alerjen maddeler sebebiyle iç mekandaki hava kirliliğinin en önemli sebeplerinden. Tüm bu olumsuz özelliklerin yanı sıra, eskimiş halıların ürettiği bakteriler ve nem de havayı kirletiyor. Evinizde çok fazla nem olduğunu düşünüyorsanız iç mekandaki havayı dengede tutan ve böylelikle temiz bir havada solunum yapmanızı sağlayan nem alma cihazlarından faydalanabilirsiniz. Bu araçlar, havayı filtrelediği için havayı temizleme özelliğine sahip.
Temizlik Ürünü ve Saç Spreyi, Parfüm, Deodorant Gibi Kozmetik Ürünleri
Evlerimizi temizlemek ve kişisel bakımımıza özen göstermek için kullandığımız ürünler, sağlığımızı tehdit ediyor. Temizlik ve kozmetik ürünlerinde bulunan VOC (uçucu organik bileşikler), iç mekan havasına kimyasal yayılımına sebep olur. Kokulu mumlar ve oda kokularının da VOC bileşenleri içeren ürünlere dahil olduğunu belirtelim. Uçucu VOC bileşenleri içeren ürünler, havanın nemini aldığı için evinizde hava nemlendirme cihazlarını kullanabilirsiniz.
Evcil Hayvanlarınızın Dökülen Tüyleri
Size evinizde arkadaşlık eden sevimli dostlarınız da ne yazık ki iç ortam kirliliğine sebep olan faktörlerden biri. Evcil hayvanınızın döktüğü tüylerin halılara yapışması ve halıya her bastığınızda havada yükselerek hava kirliliğine sebep olması solunum yollarınızın tıkanmasına neden olabilir. Ayrıca biyolojik olarak evcil hayvanlarınızın ürettiği virüsler, yine solunum yollarınıza ve akciğerinize olumsuz etki ederek astım benzeri hastalıkları tetikleyebilir. Eğer bir evcil hayvanınız varsa anti alerjik elektrik süpürgesi kullanmalısınız.
Pencereleri Sürekli Açık Tutmak
Pencereleri sürekli açık tuttuğunuzda dış ortamdaki kirli havanın ve havada uçuşan polenlerin iç mekana girmesine sebep olursunuz ve böylelikle evdeki hava temiz olsa da kirlenir. Özellikle yeni yapılan inşaatlara yakın oturuyorsanız veya eviniz sürekli araçların geçtiği bir cadde üzerindeyse pencereleri kapalı tutmaya özen göstermelisiniz.
