Enflasyon Nedir?
Muhtemelen en sık duyduğumuz ekonomik terimlerden birisi olan "enflasyon", hem bireylerin hem de ülkelerin ekonomik durumunu etkileyen önemli bir kavramdır.
Enflasyonun özünde yatan kavram, genel olarak mal ve hizmetlerin fiyatlarının sürekli ve istikrarlı bir şekilde artış göstermesidir.
Bu artışın seviyesi ve hızı, ekonomik koşullara ve politikalara bağlı olarak değişkenlik gösterebilir.
Enflasyon, tüketicilerin cebinden daha fazla para çıkmasına neden olurken yaşam standardımızı, yatırım kararlarımızı ve tasarruf alışkanlıklarımızı etkiler.
Enflasyon, genel olarak bir ekonomide tüketim mallarının genel fiyat seviyesinin sürekli olarak artması durumudur. Bu, para biriminin satın alma gücünün azaldığı anlamına gelir. Enflasyon, ekonomik istikrarı etkileyen önemli bir makroekonomik göstergedir.
Enflasyon Nasıl Hesaplanır?
Enflasyon TÜİK tarafından TÜFE (Tüketici Fiyatları Endeksi) ve ÜFE (Üretici Fiyatları Endeksi) olarak iki farklı şekilde hesaplanır.
ÜFE, ülkede üretilerek yurt içine satılan ürünlerin fiyatlarındaki değişimi baz alarak belirlenir.
TÜFE hesaplanmasında ise hane halkı tarafından yapılan harcamalarla ilgili anketler yapılır. Bu anketler göz önünde bulundurularak hangi kalemlerin bütçe üzerinde ne kadar etkili olduğu bulunur. Ortaya çıkan bilgilerle oluşturulan TÜFE sepetinde yüzlerce ürün çeşidi yer alır. 12 temel grupta ve 43 alt grupta toplanan ürünlerin fiyatları her ay belirlenir ve aylık enflasyon hesaplanır. Yıllık ortalama fiyatlar ise 12 ayın fiyatlarının toplanarak 12’ye bölünmesiyle bulunur. Ortaya çıkan sonuç bir önceki yılın değerleriyle karşılaştırılır ve artış miktarı hesaplanarak yıllık enflasyon hesaplanır.
2024 Enflasyon Verileri
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın açıkladığı yılın 1. Enflasyon raporunda yıl sonu enflasyon tahminini yüzde 36, 2025 yıl sonu tahminini yüzde 14 olarak açıkladı. Banka, 2026 yıl sonunda enflasyonunun yüzde 9'a gerileyeceği öngörüsünde bulunuldu.
Hedef 13 Yıldır Tutmuyor
Türkiye’de 2002 yılı itibarıyla, Merkez Bankası ve Hukûmet tarafından hedeflenen ve reelde gerçekleşmiş olan enflasyon verileri her yıl açıklanmaktadır. Merkez Bankası’nın resmi sitesindeki verilere göre hedeflenen enflasyon oranlarının 13 yıldır gerçekleşmediği görülmektedir.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2024 enflasyonuna ilişkin açıklamalarında ise şu ifadeler yer aldı:
“2024 yılı için asgari ücretlilerimize, kamu görevlilerimize ve emeklilerimize enflasyon oranlarının üzerinde artışlar yaptık. Hiçbir insanımızın serzenişlerine kulaklarımızı tıkamıyoruz. Bütçemizin sınırlarını zorlama pahasına vatandaşlarımızın taleplerini karşılamaya gayret ediyoruz. İnşallah bu yılın sonuna doğru enflasyonun hızla düşmeye başlamasıyla hep birlikte daha rahat bir nefes alacağız. Ekonomi başta olmak üzere her alanda hedeflerimize ulaşacağız.”
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek enflasyona ilişkin:
“Enflasyonda trend programla uyumlu bir şekilde. Ocak ayında enflasyon bir miktar yüksek çıktı. Şubat'ta onun devamı olabilir. Mart'tan itibaren enflasyon trende oturacaktır. Ama yıllık enflasyon yüksek kalacak. iz bunun iletişimini yaptık. Çünkü baz etkisi var. İkincisi de para politikası gecikmeli çalışır. 12 ay, hatta 18 aya yayılan bir aktarım mekanizması var. Programımızın özü enflasyonu tek haneye indirmektir.”
Ekonomist Prof. Dr. Aziz Konukman’ın ise TCMB’nın yıl sonu enflasyon tahminlerine ilişkin değerlendirmeleri şu şekilde, “bugünkü kemer sıkmaları aratacak bir durum Mart ayından sonra ortaya çıkacak. Ciddi bir mali disiplinle karışı karşı kalacağız.”
HSBC Orta-Doğu Avrupa, Ortadoğu, Afrika Ekonomisti Melis Metiner, Türkiye ekonomisi ile ilgili bir rapor yayımladı.
Yayımlanan rapora göre, 31 Mart seçimlerinden sonra politikada büyük bir değişiklik öngörmeyen HSBC Türkiye ile ilgili makro ekonomik tahminlerinde değişikliğe gitti.
HSBC, 2024 yıl sonu için Türkiye'ye ilişkin enflasyon tahminini yüzde 47,9'dan yüzde 49,4 seviyesine çıkardı. Bankanın Türkiye raporunda seçimlerden sonra politikada büyük bir değişiklik öngörülmediği belirtildi.
