Demans, unutkanlığın ön planda olduğu, hafızayı, düşünmeyi ve sosyal becerileri etkileyen birçok hastalığa verilen genel bir isimdir. Halk arasında bu rahatsızlık bunama olarak da adlandırılır.
Demans tek bir hastalık değildir. Aksine birçok türü vardır. En sık gözlenen türü olan Alzheimer bütün demansların yaklaşık yüzde 60 ila yüzde 80'inden sorumludur.
Uzman Diyetisyen Didem Yıldız Küçük, sağlıklı beslenmenin daha düşük demans riskiyle ilişkili olduğuna yönelik önemli bilgiler verdi.
Uzman Diyetisyen Küçük’ün verdiği bilgilere göre araştırmalar, bireyler yaşamlarının ilerleyen dönemlerinde daha sağlıklı bir diyet benimsemeye başlasalar bile, belirli beslenme düzenlerinin demans gelişme riskinin azalmasıyla bağlantılı olduğunu göstermiştir.
Örneğin, bu yıl BMC Medicine'de yayınlanan ve 60.000'den fazla kadın ve erkek üzerinde yapılan dokuz yıllık bir çalışmada Akdeniz usulü beslenen kişilerde bunama riskinin yüzde 23 daha düşük olduğu görülmüştür.
Demans riskinin azalması ile ilişkilendirilen sağlıklı bir diyetin temel bileşenleri şunlardır:
Meyve ve Sebzeler
Meyve ve sebzeler açısından zengin bir diyet, beyin sağlığını destekleyen temel vitaminler, mineraller ve antioksidanlar sağlar.
Çilek
Tüm meyveler güçlü antioksidan bileşikler olan flavonoidler içerir. Özellikle çileklerin beyin hücrelerini zararlı oksidatif stresten koruduğu ve hafızayı güçlendirmeye yardımcı olduğu tespit edilmiştir. (Çay ve bitter çikolatada da flavonoidler bulunmaktadır)
Sağlıklı Yağlar
Avokado, zeytin, fındık, tohum ve zeytinyağı gibi gıdalarda bulunan tekli ve çoklu doymamış yağlar, Alzheimer hastalığı için risk faktörleri olan kalp hastalığı ve felce karşı koruma sağlar.
Deniz ürünlerinin yanı sıra ceviz, chia ve keten tohumlarında bulunan bir tür çoklu doymamış yağ olan Omega - 3 yağ asitleri beyin yaşlanmasını yavaşlatabilir.
Yumurta
Yumurta sarısı, hafıza ve diğer beyin fonksiyonları için önemli bir besin olan kolin açısından zengindir.
American Journal of Clinical Nutrition'da yayınlanan ve yaklaşık 500 erkeği kapsayan 2019 tarihli bir çalışmada, fosfatidilkolin adı verilen bir tür kolinin günde her 50 miligram alımı, bunama riskinde yüzde 10'luk bir düşüşle ilişkilendirilmiştir.
Erkeklerin diyetindeki ana fosfatidilkolin kaynağı yumurtadır. Büyük bir yumurtada 168 mg kolin bulunur ve bunun yaklaşık yüzde 70'i fosfatidilkolindir.
Baklagiller
Baklagiller lif açısından zengindir. (Pişmiş) fincan başına mercimekte 16 gram, nohutta yaklaşık 13 gram ve barbunyada 11 gram vardır. (Günlük değer 28 gramdır)
American Journal of Medicine dergisinde 2022 yılında yaşlı insanlar üzerinde yapılan bir çalışmada, lif alımı arttıkça bilgi işleme, dikkat ve hafızayı ölçen bir beyin fonksiyon testindeki puanların da arttığı bulunmuştur.
Sağlıklı beslenmenin demans riskini azaltmaya yönelik kapsamlı bir yaklaşımın sadece bir bileşeni olduğunu belirtmek gerekir.
Fiziksel aktivite, zihinsel uyarım ve sosyal katılım gibi diğer faktörler de bilişsel sağlığın korunmasında önemli rol oynar.
Daha sağlıklı bir diyete başlamak ve beyin sağlığını desteklemek için olumlu yaşam tarzı değişiklikleri yapmak için hiçbir zaman geç değildir.
