Hindistan'ın Kuzey topraklarında doğup Bangladeş'e kadar 2.700 kilometre boyunca uzanan Ganj Nehri, gezegenimizin en ünlü akarsularından biridir. Zaman zaman Ganga olarak da adlandırılan bu nehir, Hinduizm inancına sahip milyonlarca insan tarafından kutsal sayılmaktadır. Bu yüzden, birçok ilginç ritüelin merkezinde yer alır. Ayrıca, kirlilik seviyesinin ulaştığı inanılmaz boyutlar da Ganj Nehri'nin popülerliğini artıran faktörlerden biridir. Tüm bu durumlara rağmen, Ganj Nehri dünyanın dört bir yanından gelen insanlar için hem merak uyandıran bir cazibe merkezi hem de ilgi çekici bir unsur olmaya devam etmektedir. Bu sıradışı nehirle ilgili, belki de daha önce hiç duymadığınız birçok ilginç ayrıntı bulunuyor.
İşte Hindistan'ın kutsal nehri Ganj hakkında muhtemelen daha önce bilmediğiniz bilgiler...
Ganj Nehri, Himalaya’nın güney yamacındaki Gangotri Buzulu’ndan başlar.
Himalayalardan berrak başlayan nehir, Hindistan’ın gelişmekte olan endüstriyel kentlerinin yer aldığı noktalara ulaştığında kopkoyu, kirli bir görünüm sergilemeye başlıyor. Nehre günde yaklaşık 1.5 milyar litre işlenmemiş kanalizasyon atığı ve yarım milyar litre sanayi atığı karışıyor.
Hinduizm inancında Ganj Nehri’nin, Dağ Tanrısı Himalaya’nın kızı Tanrıça Ganga’nın vücut bulmuş hali olduğuna inanılır. Nehir bu sebeple inançlılar arasında “kutsal” kabul edilir.
Hint mitolojisine göre, Ganj Nehri, Hint kralı Bhagiratha’nın Tanrı Lord Brahma’ya yalvarması sonucunda cennetten dünyaya indirilmiştir. Ancak nehir o kadar güçlü bir akışa sahiptir ki, dünyaya indiğinde değdiği her şeyi yok etme potansiyeline sahiptir. Bu durumu önlemek için Kral Bhagiratha, Hinduizmin önemli tanrılarından Shiva'dan yardım talep eder. Shiva, nehrin akış gücünü kontrol altına almak için saçlarını kullanarak, böylece nehrin güvenli bir şekilde yeryüzüne ulaşmasını sağlar.
Dünyanın en kalabalık havzasına sahip Ganj Nehri, yeryüzündeki en kirli 5 nehirden biri sayılıyor.
Ganj Nehri, nehir havzasına dökülen toksik endüstriyel atıkların yanı sıra, 400 milyon insanın kişisel atıkları ve dini adakları tarafından da kirletilmektedir. Buna rağmen, insanlar bu "kutsal" nehirde yıkanmaya ve kıyafetlerini temizlemeye devam etmektedir. Indian Council of Medical Research tarafından yapılan bir araştırmaya göre, Ganj Nehri sularında yüksek miktarda ağır metal ve zehirli kimyasal atık bulunduğu için, çevresinde yaşayan kişilerin kansere yakalanma riski Hindistan'ın diğer bölgelerinde yaşayanlara göre çok daha yüksektir.
Ganj Nehri kıyısında kurulmuş yerleşim alanlarından biri olan Haridwar’da, 12 yılda bir dünyanın en büyük dini festivali Kumbh Mela düzenlenir. 300 bin nüfuslu kent, 2010 yılında düzenlenen festivalde 1,2 Milyon kişiye ev sahipliği yaptı.
Haridwar, ismini Hinduizm inancının önde gelen tanrılarından Vishnu’nun isimlerinden biri olan “Hari”den alır ve “Hari’ye çıkan kapı” anlamına gelir. Şehrin nehre inen ve çoğunlukla üzerinde oturup yıkanılmak için kullanılan merdivenlerinde Vishnu’nun ayak izleri olduğuna inanılır. Şehir bu sebeple kutsal sayılır.
Kumbh Mela 12 yıllık bir süre zarfı içinde 4 defa, 4 farklı kutsal nehrin kıyılarındaki şehirlerde gerçekleşir. Tarihler; Güneş, Ay ve Jüpiter’in burçlar kuşağındaki konumuna göre hesaplanır. Tanrılar ve şeytanların ‘kumbh’ ismiyle anılan ölümsüzlük testisi için verdikleri mitik savaş, Kumbh Mela festivalinin kökenini oluşturur. İnanca göre, testideki ölümsüzlük nektarından 4 damla dünya üzerine düşer. Bu sebeple, Hindular 3 yılda bir Ujjain, Haridvar, Nasik ve Prayag kutsal noktalarından birine giderek bu festivali kutlar.
Kumbh Mela festivali dönemlerinde kutsal nehirlerde yıkanmak için özel tarihler vardır. Bu günlerde yıkanmanın günahları sileceğine ve ruh ile bedene fayda sağlayacağına inanılır.
Hindistan’da çevre ile ilgili davaların görüldüğü mahkeme National Green Tribunal, geçtiğimiz sene Ganj Nehri’nin Uttarakhand ve Uttar Pradesh eyaletleri arasında uzanan 500 km’lik bölümünün acil temizlenmesi gerektiğini savunarak, buraya atık atılmasını yasakladı.
Yasaya göre, nehri atıklarıyla kirleten kimseler 50,000 Rupee’ye kadar ($775) ceza ödemek zorunda kalacak. Bir süreliğine çevrecileri sevindiren bu karar, ne yazık ki belediyelerin gerekleri önlemleri almaması sebebiyle nehrin temizliğinin oldukça ağır bir şekilde ilerlemesine sebep oluyor.
Hindistan, toplamda 1301 tür kuşa ev sahipliği yapıyor. Bu kuş türlerinden dünyada eşi benzeri olmayan 177 tanesi, Ganj Nehri çevresinde barınıyor.
Wildlife Institute of India’nın yayınladığı bir araştırmaya göre nesli tükenen Sterna Acuticauda (solda) ve tehlike altındaki Indian Sarus Crane (sağda) gibi kuş türleri; Ganj nehrini evleri bellemiş benzersiz canlılardan yalnızca ikisi…
Ganj nehri havzası, 140 farklı balık ve 90 farklı amfibi türüne ev sahipliği yapmaktadır. Hindistan’daki en zengin tatlı su balığı faunasına sahip nehirdir.
World Wildlife Fund’ın araştırmalarına göre, yılda %10’luk ölüm oranı ile nesli tükenmekte olan Ganj Nehri Yunusu (üstte) ile çok nadir rastlanan tatlı su köpek balığı, Glyphis Gangeticus (altta) türleri de bu nehirde yaşar.
Ganj, organik atıkları en hızlı çürüten nehir oluşuyla biliniyor.
Araştırmalara göre Ganj Nehri, dünyadaki diğer nehirlere oranla organik atığı 15 ila 25 kat daha hızlı çürütebiliyor. Yıllar boyunca nehre akan ülkenin kanalizasyon sistemi, kimyasal zehirli atıklar ve önceleri atılan çürümüş ölü bedenler; nehrin asiditesini arttırdığı için bu durum gerçekleşiyor olabilir.
Erozyon ve sellerden ötürü Ganj Nehri yön değiştiriyor.
Toprak kaymaları ve hava şartlarının da etkisiyle Ganj Nehri, 1990 yılından beri tam 2.5 km yer değiştirdi. Giderek Bangladeş’e doğru kayan nehrin üzerindeki Farakka barajının özellikle muson mevsiminde taşması sebebiyle birçok kıyı kasabası ve yerleşim yeri zaman içinde yok oldu. Doğu Malda ve Sahebganj bölgeleri arasındaki 250 kilometrekarelik alanda yaşayanlar da bu yüzden her 10 ila 12 yıl arasında, yerleşim yerlerini değiştirmek zorunda kalıyor.
Ganj Nehri kıyılarında yaşayan ve “pandit” olarak bilinen bir grup din adamı, şimdiye kadar nehri ziyaret etmiş herkesin el yazısıyla kaydını tutuyor.
