Bu tıbbi yaklaşımın temelinde ateş, hava, su ve toprak vardır. Antik felsefede yaratılışın 4 element ile başladığını ifade eden görüşlerle bu bakımdan benzemektedir.
Mizaç ilmine göre bu dört elementin tabiatı kuru ve sıcak (ateş), nemli ve soğuk (su) kuru ve soğuk (toprak), nemli ve sıcak (hava) şeklinde sıcaklık ve soğukluk, nemlilik ve kuruluk gibi birbirine zıt değerlerle nitelendirilmiştir.
Bu nitelenen elementlerin de insan vücudunda çeşitli sıvılara işaret ettiği düşünülmüştür. Örneğin; safra, kan, balgam, sevda mizaçlara göre az veya fazla olabilir. Mevsimden mevsime azalıp artabilir. Bir sıvının çok fazla olması da hastalıklara yol açabilir. Mizaç ilmi yalnızca insanları değil aynı zamanda yiyecekleri de tasnif eder.
Ahlat-ı Erbaa olarak da bilinen bu ilimde Safravi mizaç ateş grubunda yer alır, yani kuru ve sıcak bir niteliği vardır. Bu mizaç sarı safra sıvısının yoğunluğuyla bilinir.
Demevî mizaç içinde tutturduğu denge ile bilinmektedir. Vücuttaki herhangi bir sıvı diğerine nazaran daha yoğun değildir.
Balgamî mizaç su elementiyle özdeşleşmiştir. Yani soğuk ve nemli bir niteliği vardır.
Sevdavî mizaç ise kara safranın yoğun olduğu mizaç olarak kaydedilmiştir.
Kısaca yukarıdaki gibi çerçevesi çizilen bu ilim anlayışına göre, kişi sıcak ve nemli bir mizaca sahipse daha çok soğuk ve kuru besinlerle beslenmeli. Ancak buna günlük hava durumunun, mevsim şartlarının, kişinin duygu durumunun, hastalıklarının da etki edeceğini unutmamalı.
İşin özü, İbn-i Sina'nın sistemli hale getirdiği bu ilim, dengeli olmayı temele alıyor. Dengeyi sağlayabildiğinizde mizacınıza uygun beslenmiş oluyorsunuz aslında. Önemli olan tıpkı eski zaman bilgeleri gibi dengenizi korumanız.
