Harakiri, Japon kültüründe samuraylar için son derece önemli olan bir intihar ritüelidir. Aynı zamanda "seppuku" olarak da bilinen bu ritüel, samurayların onurlarını geri kazanmak veya kaybettikleri onurlarından arınarak öteki dünyaya gitmek amacıyla gerçekleştirdikleri bir eylemdir. Harakiri, bir samurayın onuru veya namusu zarar gördüğünde, özellikle savaş sonrası ya da efendisini kaybetmiş roninler (işsiz samuraylar) tarafından başvurulan bir yöntemdir. Bu ritüel, samuraylar için sadece bir intihar biçimi değil, aynı zamanda onuru ve namusu geri kazanmanın, temizlenmenin bir yoludur.
Harakiri Nedir ve Neden Yapılır?
Harakiri, "onuru kaybetmiş" bir kişinin kendisini "arınmak" için gerçekleştirdiği bir intihar ritüelidir. Samuraylar, Bushido felsefesi doğrultusunda onurlarına büyük değer verirlerdi. Bu nedenle, bir samuray onurunu kaybettiğinde, yaşaması bir anlam ifade etmezdi. Bu kayıplar bazen savaşta başarısızlık, efendisinin ölmesi veya bir samurayın kendi hataları nedeniyle gerçekleşebilirdi. Bushido’ya göre, onurunu kaybeden bir samuray, eylemlerinin sonuçlarından arınmak için intihar etmeli ve bu şekilde hem kendisini hem de ailesini utançtan kurtarmalıdır.
Bazı durumlarda, savaşta esir alınan samuraylar, efendilerine karşı onurlarını kaybettiklerinde harakiri yapmaları için izin alırlardı. Roninlerin de, efendileri öldükten sonra onurlarını kaybetmiş sayılacağı için, bazen harakiri yapmaları beklenirdi.
Harakiri Ritüelinin Gerçekleşme Şekli
Harakiri, tek başına gerçekleştirilen bir ritüel değildir. Bu ritüelin mutlaka bir yardımcıya ihtiyacı vardır. Yardımcının görevi, ritüel tamamlandığında harakiri yapan kişinin kafasını kesmektir. Bu nedenle, yardımcı olan kişi genellikle deneyimli bir samuray olurdu.
Ritüel, samurayın dizlerinin üzerine çökmesiyle başlar. Samuray, özel bir kılıç olan "tanto"yu (bıçak) sağ eliyle kavrar ve karnına batırır. Ardından bıçağı sağa doğru çeker. Eğer samuray hala ölmediyse, bıçağı midesine doğru çeker. Bu işlem, bağırsakların dökülmesine ve kan kaybına yol açarak samurayın ölmesine neden olur. Ancak ölüm gerçekleşmeden önce, yardımcı samuray devreye girer ve samurayın başını keser.
Sengoku Döneminden Sonraki Değişiklikler
Sengoku dönemi, Japonya'nın feodal savaşlarının yoğun olduğu ve samurayların onurlarını korumak için sıkça harakiri yaptığı bir dönemdi. Ancak, Japonya’nın 1600’lü yıllarda barışa kavuşmasının ardından, harakiri ritüelinde bazı değişiklikler yapılmıştır. Bu dönemde, harakiri sırasında samurayın "tanto" taşımak zorunluluğu kaldırılmıştır. Bunun yerine samuray, bir yelpazeyi karnına götürerek ritüeli başlatır. Yardımcı samuray ise, başı kesmeden önce ritüeli tamamlar.
Harakiri ve Kamikaze Arasındaki Benzerlikler Nelerdir?
İkinci Dünya Savaşı sırasında, Japon savaş pilotlarının gerçekleştirdiği "kamikaze" dalışı, harakiri ile benzerlik gösterir. Kamikaze, Japon pilotlarının intihar saldırıları yaparken, düşman hedeflerine çarpmadan önce kendi ölümünü kabul ettikleri bir eylemdi. Her iki eylemde de, kişi onurunu koruyarak son bir arınma yapmaya çalışır. Kamikaze pilotları, harakiri gibi kendi ölümlerini onurlu bir şekilde gerçekleştirmek amacıyla bu eylemi gerçekleştirdiklerinden, bazı bakış açılarına göre bu saldırılar Bushido’ya olan itaatin bir yansımasıydı. Kamikaze pilotlarına bile katana verilmesi, samuray kültürünün bu savaşçıları üzerindeki etkisini gösterir.
