Kadriye CİRİTCİ'nin 7 Mayıs 2024 tarihli yazısı: Kırkikindi Yağmurları
Değerli okurlarım, mevsim itibarıyla meşhur kırkikindi yağmurları başladı. Bana bu yıl şiddetini daha da artırmış gibi geliyor. Geçtiğimiz günlerde birçok iş yeri, sular altında kaldı. Ankara’nın altyapısının artık yenilenmeye ihtiyacı var diye düşünüyorum. Bugünkü köşemde kırkikindi yağmurlarından bahsetmek istiyorum.
Kırkikindi, Anadolu'da ilkbahar ve yaz başlarında genelde öğleden sonra ikindi saatlerinde görülen konveksiyonel yağışlara halk arasında verilen isimdir. Bu yağışlara, genelde ikindi vakti başladığı ve 40 gün yağdığına inanıldığı için “kırk gün ikindi vakti yağan yağışlar” anlamında kırkikindi yağışları denilmiştir. Nisan ayından itibaren başlayan konveksiyonel yağışlar, ilkbaharda yağışın artmasına yol açar.
Peki konveksiyonel yağış nedir? Konvektif yağış, kırkikindi yağışı, yükselim yağışı, ısınan hava parselinin, her 300 metre mesafede adyabatik olarak 3 derece soğuyarak içeriğindeki nemin yoğunlaşması sonucu oluşan kümüliform bulutlarının neden olduğu yağıştır. Yükselen hava parselinin sıcaklığı, çevredeki havadan daha sıcak olduğu müddetçe hava yükselmeye devam eder ve parselin daha sıcak olduğu atmosfer tabakalarında hava kararsızdır. Çevresel sıcaklık ile parsel sıcaklığının birbirine eşit olduğu yükseklik, denge seviyesi olarak adlandırılır. Denge seviyesinden itibaren hava kararlıdır ve aşağı yönlü hava akımı başlar. Denge seviyesi ne kadar yüksekte bulunursa, kümülonimbus bulutlarının dikey gelişme imkânı bir o kadar fazladır. Parsel sıcaklığı ile çevresel sıcaklık arasındaki fark çok fazla olan bir bölgede dikey rüzgâr da fazla olduğundan, oluşabilecek konvektif bir fırtınanın hortum ve dolu yapma kabiliyeti artar.
Sağanak şeklinde yağarlar. Yani yeryüzüne hızlı ve yoğun bir şekilde inerler. Kısa sürelidirler. Fakat buna rağmen fazlaca yağış bırakırlar. Genellikle Anadolu’da görülen kırkikindi yağışları, dünyada ekvator kuşağında daha yoğun görülmektedir. 40 gün sürmelerinin bilimsel bir dayanağı yoktur. Bu konveksiyonel yağışların dönem aralıkları sinoptik koşullara göre yıldan yıla fark edebilmektedir.
Sele maruz kalmamak için kendi çapımızda da önlem almak gerekebilir. Bir nevi doğa kendini temizliyor. Zarar görmeden coğrafyamıza bolluk, bereket getirmesi dileğiyle… Saygılarımla…
