Küresel finans piyasaları, ABD Başkanı Donald Trump’ın “karşılıklılık esaslı” gümrük tarifelerini devreye almasının ardından, yeni haftaya yoğun satış baskısıyla başladı.
Trump’ın korumacı ekonomi yaklaşımı, uluslararası ticarette belirsizlikleri artırırken, ülkelerin birbirine karşı attığı misilleme adımları yatırımcı güvenini sarsıyor. Risk iştahının tarihi seviyelerde baskılandığı bu süreçte, Çin’in cuma günü duyurduğu karşı tarife kararı tansiyonu daha da yükseltti. Pekin yönetimi, ABD’nin yüzde 34’lük gümrük vergisine eş oranda karşılık vereceğini açıkladı.
Trump, sosyal medya üzerinden yaptığı paylaşımda, "Çin yanlış oynadı, paniklediler. Bu karşılayamayacakları tek şey" diyerek, kararlılığını bir kez daha vurguladı.
Uzmanlara göre, Trump’ın tarife adımı sonrası piyasalarda yaşanan sert düşüş, 2020'den bu yana en yüksek seviyelere ulaştı. Çin’in yanıtıyla birlikte, küresel ölçekte bir ticaret savaşı korkusu fiyatlamalara yansıdı.
Geçtiğimiz hafta ABD borsalarında yaşanan iki günlük sert kayıplar 6 trilyon dolarlık piyasa değerinin silinmesine neden olurken, Asya piyasalarının liderliğinde başlayan haftada yatırımcılar derin satış baskısına odaklandı.
Ekonomistler, ABD’nin ticaret ortaklarına getirdiği yeni tarifelerin küresel üretim ve ticaret stratejilerinde köklü değişimlere yol açabileceğini belirtiyor. Bu gelişmelerin merkez bankalarının para politikalarını da gözden geçirmesine neden olabileceği ifade ediliyor.
ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Jerome Powell, Trump’ın açıklamalarından sonra ilk kez kamuoyuna değerlendirmelerde bulundu. Tarifelerin beklenenden çok daha yüksek olduğuna dikkat çeken Powell, "İleriye baktığımızda, yüksek tarifeler ekonomimizde etkisini gösterecek ve muhtemelen önümüzdeki çeyreklerde enflasyonu yükseltecektir. Para politikası için uygun seyrin ne olacağını söylemek için henüz çok erken" dedi.
Tarife hamlelerinin ardından para piyasalarında da beklentiler değişti. Fed’in faiz indirimi beklentisi, resesyon endişelerinin etkisiyle mayıs ayına çekildi. Analistler, şu anda mayıs ayında faiz indirimi ihtimalinin yüzde 53 olduğunu belirtirken, yıl sonuna kadar dört faiz indirimi olasılığının güçlendiğine dikkat çekti. Öte yandan ABD’de açıklanan tarım dışı istihdam verisinin tahminlerin üzerinde gelmesi de bu fiyatlamaları etkileyen bir başka unsur olarak öne çıktı.
Riskten Kaçan Yatırımcılar Güvenli Limanlara Yöneldi
Trump’ın tarife açıklamalarının ardından yatırımcılar, riskli varlıklardan çıkış yaparak devlet tahvilleri gibi daha güvenli araçlara yönelmeye başladı. ABD 10 yıllık tahvil faizi 6 baz puan gerileyerek yüzde 3,94’e düştü. Aynı şekilde Almanya, Fransa, İngiltere, Japonya ve Çin’in 10 yıllık tahvillerinde de 7 ila 11 baz puan arasında düşüşler görüldü.
Dolar endeksi 102,9 seviyelerine çekilirken, ons altın yüzde 0,5 gerileyerek 3.023 dolardan işlem görüyor. Brent petrol fiyatı ise yüzde 5,6'lık düşüş sonrası 63,8 dolara inerek Nisan 2021'den bu yana en düşük seviyesine geriledi.
Kripto para piyasasında da benzer bir satış dalgası etkili. Bitcoin, dünkü yüzde 5,1’lik düşüşün ardından bugün de yüzde 1,7 daha gerileyerek 77.600 dolardan işlem görüyor. Ethereum ise önceki gün yüzde 12 kaybettikten sonra bugün de yüzde 1,7 düşüşle 1.575 dolara kadar geriledi.
New York Borsası'nda cuma günü Nasdaq yüzde 5,82, S&P 500 yüzde 5,97 ve Dow Jones yüzde 5,50 oranında değer kaybı yaşadı. ABD endeks vadeli kontratları da haftaya düşüşle başladı. Vadeli işlemlerde Nasdaq yüzde 4,1, S&P 500 yüzde 3,4 ve Dow Jones yüzde 2,7 oranında kayıpta.
Avrupa’da Gözler Olası Misilleme Adımlarında
Avrupa borsaları da Trump’ın yeni tarifeleri sonrası baskı altında. Bölge ülkelerinin, ABD’nin kararına nasıl karşılık vereceği yakından takip ediliyor. Avrupa basınında çıkan haberlerde, Avrupa Birliği ülkelerinin ortak bir tutumla ABD’ye karşı misilleme hazırlığında olduğu bilgisi yer aldı.
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen geçen hafta yaptığı açıklamada, ABD ile ticaret engellerinin kaldırılması için diyaloğa açık olduklarını belirterek, “Aynı zamanda, karşılık vermeye de hazırız. Çelik üzerindeki tarifelere yanıt olarak ilk karşı önlem paketini zaten tamamlıyoruz. Şimdi, müzakereler başarısız olursa çıkarlarımızı ve işletmelerimizi korumak için daha fazla karşı önlem almaya hazırlanıyoruz” ifadelerini kullanmıştı.
Analistler, Avrupa tarafından gelecek olası adımların küresel ticaret dengeleri üzerinde belirleyici rol oynayabileceğini ve satış baskısının sürmesine yol açabileceğini öngörüyor.
Geçtiğimiz cuma günü Almanya DAX 40 yüzde 4,95, Fransa CAC 40 yüzde 4,26, İngiltere FTSE 100 yüzde 4,95 ve İtalya FTSE MIB 30 yüzde 6,53 düşüş yaşadı. Yeni haftada da Avrupa vadeli endeksleri negatif bir açılış yaptı. DAX 40 yüzde 4, CAC 40 yüzde 4,3, FTSE 100 yüzde 2,6 ve FTSE MIB 30 yüzde 6,7 oranında kayıpla işlem görüyor.
Asya Piyasalarında Satış Dalgası Sertleşiyor
Asya borsaları da haftaya büyük kayıplarla girdi. Çin’in ABD’ye misilleme olarak ilan ettiği yeni gümrük tarifeleri ve ihracat kısıtlamaları piyasaları derinden etkiledi.
Çin Ticaret Bakanlığı, 4 Nisan’dan itibaren samaryum, gadolinyum, terbiyum, disprosyum, lütesyum, skandiyum, itriyum gibi stratejik metallerin ihracatına kontrol getireceğini duyurdu. Ayrıca, 27 ABD merkezli şirket ihracat yasağı listesine eklendi. Bunlardan 16’sı çift kullanımlı teknoloji ürünleri ihracatı yapamayacak. 11 şirket ise "güvenilmez varlık" listesine alındı.
Çin Dışişleri Bakanlığı ise yaptığı açıklamada, ABD’nin tarife hamlelerinin Dünya Ticaret Örgütü kurallarına aykırı olduğunu, çok taraflı ticaret sistemine zarar verdiğini ve temel ekonomik ilkeleri ihlal ettiğini belirtti.
Tüm bu gelişmeler, Asya piyasalarında yoğun satışlara neden oldu. Hong Kong’da Alibaba hisseleri yüzde 14,4, Lenovo yüzde 19,7, BYD yüzde 18,6 ve Xiaomi yüzde 15,3 oranında değer kaybetti. Japonya ve Güney Kore’de ise özellikle teknoloji, otomotiv ve madencilik sektörleri sert geriledi.
Günün sonunda Japonya Nikkei 225 endeksi yüzde 6,6, Güney Kore Kospi endeksi yüzde 5,2, Şanghay Bileşik endeksi yüzde 6,3 ve Hong Kong Hang Seng endeksi yüzde 11 düştü.
Borsa İstanbul ve Döviz Cephesi de Baskı Altında
Yurt içi piyasalar da küresel dalgadan olumsuz etkilendi. Cuma günü BIST 100 endeksi günü yüzde 1,10 düşüşle 9.379,83 puandan kapattı. Dolar/TL kuru ise yüzde 0,1’lik düşüşle 37,9960’tan kapanırken, haftaya 38,0070 seviyesinden başladı.
Analistler, bugün içeride haftalık para ve banka verilerinin, dışarıda ise ABD tarifeleriyle ilgili gelişmelerin ve Euro Bölgesi'nden gelecek ekonomik verilerin takip edileceğini belirtiyor. Teknik olarak BIST 100’de 9.300 ve 9.200 seviyeleri destek, 9.450 ve 9.550 puan aralıkları ise direnç olarak öne çıkıyor.
