NECMETTİN KURUCU
AÇEV Vakfı ve Türk Psikolojik Danışmanlık Derneği Üyesi Psikolojik Danışman Mustafa Makili özellikle son zamanlarda çocuklarda artan dikkat dağınıklığının nedenleri ve MOXO test uygulamasının yararlarına değindi.
Kişisel ve duygusal zorluklarla başa çıkma becerilerini artırmak, olumlu değişimi teşvik etmek ve insanların içsel güçlerini keşfetmelerine yardımcı olmak için bireysel danışmanlık ve eğitim hizmetleri sunan Makili, MOXO test uygulamasını ise şu şekilde tanımladı: “MOXO dikkat ölçme testi çocuklar ve yetişkinler için geliştirilmiştir. Dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu tanısına yardımcı olan , bilgisayar üzerinden yapılan görsel ve işitsel çeldiricilerin olduğu “online” dikkat ölçme testidir. MOXO, dikkat eksikliği , zamanlama, dürtüsellik ve hiperaktivitenin objektif olarak ölçülmesini sağlayan bir testtir.”
Mustafa Makili Kimdir?
Küçük yaşlardan itibaren hayalini kurduğu bölümü kazanarak, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık bölümünden 2016 yılında mezun oldu. Mezuniyetinden sonraki 8 yıl boyunca İstanbul ve Ankara’da çeşitli özel danışmanlık merkezi ve özel eğitim kurumlarında çalıştı. Bu süreçte Çocuk ve Ergen Psikolojisi, Bireysel Danışmanlık ve Çift Danışmanlığı alanlarında deneyim ve yetkinlik kazandı.
Alanında uzmanlık çalışmalarını sürdüren Mustafa Makili bu süreç içerisinde 850’den fazla kitap okumuştur. NLP Practitioner (NLP Uygulayıcı), Psychology Expert (Psikoloji Uzmanı), Aile Danışmanlığı, BDT (Bilişsel Davranışçı Terapi), Kısa Süreli Çözüm Odalı Terapi Eğitimi, Flash EMDR Eğitimi, Oyun Terapisi Eğitimi gibi 40'a yakın sertifika sahibidir. Gelişimin sürekliliği ilkesi gereğince, öğrenmeye ve bu yetkinliğini insanlarla paylaşmaya devam etmektedir.
“Çocuklar, ergenler ve yetişkin bireyler ile psikolojik danışmanlık sürecini yürütmekteyim. Çocuklar için dikkat testi ile dikkat eksikliğinin tedavi edilmesi gerektiğini vurguluyoruz. Testi uyguladığımızda eğer dikkat problemi var ise buna çözüm odaklı yaklaşıyoruz. Almanya’da da ortaya çıkan ve son zamanlarda Türkiye’de de uygulanan dikkat programımız mevcut. Bu programı gençlere uygulamayı ve probleme çözüm odaklı yaklaşmayı hedefliyoruz. Testler bu işin sadece bir kısmı. MOXO test uygulaması ile özellikle erken yaşlarda dikkat eksikliği ve hiperaktifliğine tespit edilebiliyor.”
Özellikle okul öncesi ve okula yeni başlayan çocuklardaki belirtilere değinen danışman,
“Okula yeni başlayan çocuklarda yerinde oturamama, ders dinlememe, eşyalarını okulda unutması gibi belirtiler öğretmenler ya da veliler tarafından fark edilebiliyor. Eskiden aileler bunun normal olduğunu ve çocuğun büyüdüğünde bu problemlerinin çözüleceğini düşünüyorlardı. Günümüzde ise hem teknolojik donanımlar hem de ailelerin bilinçlenmesi ile beraber bu problemlere hızlı çözüm arayışı gerçekleştiriliyor. Alanda psikolojik danışmanların daha fazla yer alması ile beraber çocukların problemlerine çözüm odaklı yaklaşılıyor.” diye konuştu.
Dikkat eksikliğinin başlıca belirtilerine değinen Makili şunları belirtti: “Dikkat eksikliği olan çocuklar genellikle ayrıntılara çok dikkat etmez veya hata yapar. Görevleri tamamlarken veya etkinliklere katılırken dikkati sürdürmekte güçlük çeker. Doğrudan kendisiyle konuşulduğunda genellikle dinlemiyor gibi görünür. Genellikle talimatları yerine getirmez ve okul çalışmalarını tamamlayamaz. Sürekli zihinsel çaba gerektiren görevlerden kaçınır, hoşlanmaz veya bu işlere girişme konusunda isteksizdir.”
Dikkat
Bu endeks hedef uyaran ekranda iken ya da takip eden boş zamanda verilen doğru cevapların sayısını ölçer. Dikkat Endeksi cevap zamanından bağımsız olarak, doğru tepkilerin değerlendirilmesini sağlar. Böylece gecikmiş dikkatin saf ölçümlenmesini mümkün kılar. Hedef uyaran sayısı ve doğru tepki sayıları arasındaki fark ihmal hatalarının sayısını verir.
Zamanlama
Zamanlama Endeksi hedef ekrandayken verilen doğru tepkilerin sayısını hesaplar. Dikkat eksikliği hiperaktivite, bilgiyi doğru ve hızlı işleme konusunda zorluk ile ortaya çıkabilir. Böyle sistemlerde, uyaran ekranda çok kısa bir süre belirir ve kaybolur. Bilgiyi doğru ama yavaş işleyen bireyler, yanlışlıkla dikkati bozuk olarak değerlendirilebilirler. Oysa ki bu kişiler biraz daha zamanları olsa doğru cevap verebilir. Dikkat sorunu olan kişiler ise yeteri kadar zamanları olsa da doğru tepki veremezler. Bu kişiler zaten hedefin farkına bile varamamışlardır.
Böylece tepki zamanının ölçümü, sadece çabuk tepki verme yeteneğini ifade eder; doğru tepki verme kabiliyetini değil. MOXO her uyarandan sonra, uyaranın ekranda kaldığı süre kadar sunulan boş bir zaman aralığı vardır. Sonuç olarak, MOXO “iyi zamanlama” ile verilmiş doğru tepkiler ve “kötü zamanlama” ile verilen doğru tepkiler arasında ayrım yapılmasını olanaklı kılar.
Dürtüsellik
Dürtüsellik yasaklanmış bir anda cevap vermeye eğilimdir. Uyarıyı tam olarak değerlendirmeden verilen cevaplardır. Hedef olmayan uyaranda “space” tuşa basmak gibi.
Dürtüsellik Endeksi sadece hedef olmayan uyarana karşı tepki olarak ‘space-boşluk-’ tuşuna ilk kez basıldığı zamanı dürtüsel davranış olarak kabul eder. Tüm diğer önlenemeyen tepkiler hiperaktif işlem olarak kategorize edilirler.
Hiperaktivite
Hiperaktivite cevapların ve tepkilerin etkin düzenlenmesinde zorlanma, gereksiz ve istenmeyen hareketlerdir. Hiperaktif davranış cevapların gereksiz fazlalığıdır. Hiperaktivite endeksi dürtüsel tepki olarak kodlanmamış tüm işlem tepkilerinin toplam sayısıdır.
