Çarşamba günleri Radyo Trafik Ankara’da yayınlanan Teknoloji Trafiği programının geçtiğimiz haftaki konuğu Özyeğin Üniversitesi Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mehmet Burçin Ünlü'ydü.
Fizik, günlük yaşam, spor ve teknoloji arasındaki ilişkiyi değerlendiren Ünlü, dinleyenlere oldukça ilginç ve öğretici bilgiler aktardı.
(Özyeğin Üniversitesi Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mehmet Burçin Ünlü/ Fizikçi)
Programın başında spordan mutfağa kadar birçok alanda fiziğin etkili olduğunu dile getiren Prof. Dr. Ünlü, “Fizik, günlük yaşamda karşımıza çıkan pek çok olayın anlaşılması için temel bir araçtır. Örneğin, lise fizik bilgisiyle bir futbol topunun havadaki hareketini, basketbol veya voleybol topunun dinamiklerini açıklayabilirsiniz. Kuantum fiziği ya da Einstein’ın genel görelilik teorisini öğrenmek günlük hayatta çoğu zaman gerekmez. Ancak temel fizik bilgisi, hayatın birçok alanındaki olayları anlamak için yeterlidir.” diye konuştu.
Futbol ve Fiziğin Bağlantısı
Futbol gibi popüler sporlarda fiziğin etkisini açıklayan Prof. Dr. Ünlü, topa falso verme olayını “Magnus etkisi” üzerinden şu sözlerle anlattı:
“Futbol, birçok kişinin ilgisini çeken bir spor dalı olduğu için, bu oyunla bağlantılı fiziksel prensipleri sıkça ele alıyorum. Örneğin, bir futbol topuna falso vermek aerodinamik kurallarla açıklanabilir. Bu noktada “Magnus etkisi” adı verilen bir kavram devreye girer. Magnus etkisi, dönen bir cismin –bu durumda futbol topunun– havadaki hareketini belirleyen bir fiziksel olgudur. Topun kendi etrafında dönüş sayısı, atışın eğrisini ve falsosunu doğrudan etkiler.
Bu bilgilerin, özellikle futbol akademilerinde eğitim gören genç yetenekler için oldukça faydalı olduğunu düşünüyorum. Örneğin, 12-13 yaşındaki oyunculara temel fizik kuralları öğretilirse, daha teknik ve bilinçli sporcular yetişebilir. Fiziksel bir örnek vermek gerekirse, saatte 60 kilometre hızla gelen bir topa doğru bir şekilde vurulduğunda, bu hız saatte 160 kilometreye kadar çıkabilir. Futbolun fizik ve matematikle ilişkisi elbette bununla sınırlı değildir. İstatistiksel analizler, oyun teorisi ve olasılık hesapları da bu sporun önemli parçaları arasında yer alır. Bunun yanı sıra, futbol ya da basketbol topunun hareketi sırasında uygulanan kuvvetler incelendiğinde, F-16 pilotlarının maruz kaldığı G-kuvvetine benzer ivmelere ulaşıldığı görülmektedir.”
(Teknoloji Trafiği Sunucusu Burak Balcı)
Fizik biliminin spor dünyasındaki önemine dikkat çeken Prof. Dr. Burçin Ünlü, bu tür bilgilerin sporcular ve antrenörler için hayati bir öneme sahip olduğunu ifade etti. Ünlü, özellikle fiziksel temasın yoğun olduğu spor dallarında bilimin nasıl fark yarattığını şu sözlerle dile getirdi:
“Bu tür bilimsel bilgilerin sporculara ve antrenörlere aktarılması son derece önemlidir. Örneğin, boks gibi fiziksel temasın yüksek olduğu spor dallarında, baş bölgesini koruyan ekipmanlar G-kuvvetini azaltacak şekilde özel olarak tasarlanmıştır. Benzer şekilde, futbolcuların kafa vuruşları sırasında maruz kaldıkları kuvvetler de oldukça yüksektir. Bu durum, spor güvenliği açısından fizik bilgisinin ne kadar önemli olduğunu ortaya koymaktadır.”
Fizik ve sporun birleşimiyle hem sporcuların performansını artıracak yöntemler geliştirilebileceğini hem de oyunların daha iyi anlaşılabileceğini belirten Ünlü, genç sporcuların bu tür bilgilerle eğitilmesinin avantajlarına da vurgu yaparak, “Fiziği sporla birleştirdiğimizde sadece oyunları daha iyi anlamakla kalmıyoruz, aynı zamanda sporcuların performansını artıracak yöntemler geliştirebiliyoruz. Bu bilgiler, özellikle genç sporcuların daha bilinçli eğitilmesine katkı sağlayarak spor dünyası için büyük fırsatlar sunabilir.” dedi.
Fizik ve Aşçılık Arasındaki Bağlantı Nedir?
Fizik biliminin sadece laboratuvarlarla sınırlı olmadığını vurgulayan Prof. Dr. Burçin Ünlü, aşçılık ve mutfak sanatlarında fiziğin rolüne dikkat çekti. Konuya gençlerin eğitimine olan etkisi üzerinden yaklaşan Ünlü, şu ifadeleri kullandı:
“Özellikle eğitimde, gençlerin belirli alanlarda uzmanlaşması için fizik bilgisinin kullanılması çok faydalı. Örneğin, evde yemek yaparken fizik bilmenin bir önemi olmadığını düşünebilirsiniz. Ancak dünyanın en iyi şeflerinden biri olmak istiyorsanız, fizik bilmek sizi bir adım öteye taşıyabilir. Sıcaklık nedir, ısı nedir, ısı yemeğin içinde nasıl dağılıyor? Bu gibi soruların yanıtı, yemek yapma sürecini mükemmelleştirmek için kritiktir.”
Ünlü, et pişirme süresinin etin kalınlığıyla ilişkisi, kullanılacak tavanın seçiminde fizik bilgisinin rolü gibi örneklerle konuyu detaylandırarak, “İyi bir pizza nasıl pişiriliyor? Yüksek seviyede uzmanlaşmak isteyen biriyseniz, bu tür soruların yanıtını bilmek sizi üst seviyeye çıkarabilir. Çünkü yemek pişirmenin bile bir fiziği var. Termodinamik dediğimiz, sıcaklık ve ısının yemek pişirmede nasıl bir rol oynadığını anlamak, bir yemeğin daha lezzetli olmasını sağlayabilir.” şeklinde konuştu.
Fiziğin günlük hayattaki rolüne dikkat çeken Prof. Dr. Ünlü, aşçılıktan teknolojiye, birçok alanda fizik bilgisinin etkili bir araç olduğunu belirtti ve sözlerini şöyle tamamladı:
“Fizik olmadan hiçbir şey olmaz demeyelim, ama pek çok şey gerçekleşmez. Yemek pişirme süreci bile fiziğin önemli bir alanı olan termodinamiğin bir yansımasıdır.”
Fizik Hayatın Her Yerinde
Programın ilerleyen bölümünde Ünlü, fiziğin mutfaktan teknolojiye, spordan sanata kadar her alanda var olduğunu vurgulayarak, şu sözleri aktardı:
“Bugün şu an gerçekleştirdiğimiz radyo yayını, elektromanyetik dalgalarla yapılıyor ve bunu James Clerk Maxwell gibi fizikçilerin keşfettiği denklemlere borçluyuz. Hatta internetin temelleri bile CERN’de çalışan fizikçiler tarafından atıldı. Bugün kullandığımız teknolojinin temelinde fizik bulunuyor. Fizik, yalnızca teorik bir alan değil, günlük yaşamımızın tam merkezinde yer alıyor.”
Fiziği anlamanın ve sevmenin toplumsal teknoloji bilinci oluşturmada önemli bir adım olduğunu belirten Prof. Dr. Ünlü, sözlerini şu cümlelerle tamamladı:
“Fizik olmadan birçok şeyin açıklaması mümkün değil. Bu yüzden gençlere fiziği sevdirmek, onların günlük yaşamda karşılaştıkları olayları daha iyi anlamalarını sağlamak, geleceğin bilim insanlarını ve mühendislerini yetiştirmek için çok önemli.”
