Savaşta ve barışta orduların envanterinde vazgeçilmez demirbaşlardan olan savaş uçakları üretim amaçlarına göre isimlendiriliyor. Peki bu sınıflandırma ve isimlendirme sürecinde ortaya çıkan ve onları tanımamızı sağlayan harflerin anlamlarını biliyor musunuz?
Yıllar boyu oldukça aşina olduğumuz “F-16” savaş jetleri dünyanın en popüler silahları arasında yer alıyor. Ne demek şimdi bu “16”ın ya da “F-35”in başındaki “F”?
Savaş uçaklarında “A” harfinin anlamı
İngilizce “attack” sözcüğünün kısaltması olarak karşımıza çıkan “A” kodunun anlamı “saldırı”dır. Bu kod ile başlayan savaş uçaklarının tanımlanan en genel özelliği havadan yüzeye olarak belirtiliyor.
“B” karakteri ile başlayan uçak modelleri
“Bomber” anlamına gelen “B” harfinin Türkçe anlamı “bombacı.” Bombardıman denilince akla gelen ilklerden biri.
Savaş uçakları arasındaki taşıyıcılar
“C” harfinin kod olarak belirlendiği uçakların sınıfı kargo amacına hizmet ediyor. Bir başka anlamıyla “Transport”. Yani, “taşıma”.
Savaş uçakları arasına giren drone’lar
Pakistan ve Afganistan gibi bölgelerde özellikle Amerika’yı zora sokan sivil katliamlarına rağmen dünyanın birçok ordusunun vazgeçilmez araçları arasına giren drone (İHA: İnsansız Hava Aracı) isimli araçlar bombalamadan keşif yapmaya kadar çok amaçlı olarak kullanılmakta. “D” harfinin açılımı ise “drone director” olarak tanımlanıyor.
Elektromanyetik spektrum
“Special electronic mission” açılımına sahip “E” harfinin başta yer aldığı modellerin görevleri arasında elektromanyetik spektrumu, düşman birimlerini ve tesislerini bulmakla birlikte ilgili alanları hedeflemek, düşman iletişimini engellemek yer alıyor.
Savaş uçakları listesinin en tanınan üyesi “F”
Geldik en tanıdık seriye. “F” serisinin anlamı “Fighter” Türkçe karşılığıyla savaşçı. Amerika kökenli “F”ler dünyanın en çok kullanılan modelleri arasında bulunuyor.
Yaralıların ayağına giden savaş uçağı “H”
Görevi ana hatlarıyla “medevac” olarak tanımlanan bu koda sahip uçaklar arama ve kurtarma için kullanılıyor. “Medevac” sözcüğü ise savaş ya da operasyon sahasındaki yaralıları nakletmeyi ifade ediyor.
Yakıt ikmali için üretilen savaş uçakları “K” karakteri ile biliniyor.
“Tanker” olarak tanımlanan “K” serisi uçakların görevi, yakıt ikmali gerçekleştirmek.
Sıradaki harf “L”
Soğuk havalardaki operasyonlarda elverişli olan bu model savaş uçaklarının İngilizce olarak açılımı “Equipped for cold weather operations” biçiminde anlatılıyor.
Çoklu görev için yaratılan “M”
Özellikle 1977 yılından sonra çoklu görevler için kullanılmaya başlanan “M” serisi savaş uçakları mayınlı alanlar için talep gören bir hava aracı olarak dikkat çekiyor.
Rus savaş uçakları “MİG” serisi
“MiG” serisine dahil bu araçlarla ilgili ilk söylenmesi gereken, üstün manevra yetenekleriyle göz kamaştıran bir kısa menzil hava muharebe ve savunma uçakları olması. “MİG” kısaltması üretimi sağlayan kuruluşu var eden Artem İvanoviç Mikoyan ile Mikhail Yusifoviç Guryeviç’in soyadlarından esinlenildiğini gösteriyor.
Savaş uçakları arasında “O” olmadan olmaz.
“Observation” sözcüğünün kısaltması. Dilimizdeki anlamı gözlem. Adından da anlaşıldığı üzere oldukça spesifik bir göreve sahip.
Derin sularda yüzen “P”
Deniz devriyesini gerçekleştirmek üzere üretilen ve donatılan bu serinin açılımı “maritime patrol”. Sözün özü, “maritime patrol” deniz devriyesi anlamına geliyor.
Keşif için “R” yapmak.
Savaşlarda savunmak ya da saldırmak kadar keşif yapmanın da hayati önem taşıdığı tartışılmaz bir gerçek. Herhangi bir uçağın üzerinde “R” harfi ile başlayan bir kod gördüğümüzde bunun anlamı “Reconnaissance”. Tek kelime ile “keşif”.
Denizaltıları yüzeyden uzak tutan savaş uçakları “S” serisi
Denizaltıları korkutmak ve hatta yok etmek için tasarlanan “S” serisi ile başlayan uçakların anlamsal açılımı “anti-submarine warfare”. Kısacası bu söz grubunun dilimizdeki karşılığı tam olarak değil ama yakın anlam bakımından “denizaltı karşıtı savaş”a çıkan bir yol bulabiliriz.
"T Serisi"
Eğitim uçuşlarında kullanılan bu uçakların üzerinde yer alan “T” harfi “Trainer”. Kendisine “eğitimci” de diyebilirsiniz.
Savaş uçakları arasında gözü yükseklerde olan “U”
Türkçe “yarar” anlamını taşıyan bu sözcüğün orijinal hali “utility. Genel amacı keşif olan bu tipteki uçakların yüksek irtifada seyretme özellikleri onları sınıfın başarılı örnekleri arasına dahil ediyor.
Amerika yapımı “U” serisinin “U-2” modeli ilk kez uçtuğu 55’li yıllarda Sovyet hava savunma sistemleri yıldızları sayıyordu. Bu uçaklar 20 kilometreyi geçen irtifalarda rahat bir şekilde uçmayı başarıyor ve 7 saate kadar havada kalabiliyordu. Sovyetler, durumu fark ettiklerinde Çin’in gelişmiş hava savunma teknolojisini kullanmaya başladı ve o günlerden sonra gökten U-2 düşmeye başladı. Çünkü o dönem üretilen 3 U-2’den en az 1’i Sovyetler tarafından vurulmuştu.
Savaş uçaklarında personel taşımacılığının “V” hali
“Staff transport” anlamını taşıyan bu tip uçaklar personel taşımak için tasarlandı. Evet, dilimizdeki direkt bulduğu karşılık “personel taşımacılığı”.
Weather’in “W”si
Hava durumuna ilişkin tespit ve keşiflerde bulunmak üzere üretilmeye başlanan bu uçaklar için yapılan orijinal tanımlama “Weather reconnaissance”. Dolayısıyla Türkçe anlamı “hava keşif”.
Savaş uçağında “X” görürseniz;
Deneysel anlamına gelen “Experimental” sözcüğünden dolayı “X” harfi listemize girmeye hak kazandı.
