Türkmenistan-Afganistan-Pakistan-Hindistan (TAPI) Doğalgaz Boru Hattı Projesi'nin Afganistan ayağındaki çalışmalar, sekiz yıl aranın ardından yeniden başlatıldı. Bu projeyle Türkmen gazı, Afganistan üzerinden Pakistan ve Hindistan'a ulaştırılacak.
2021 yılında Afganistan'da gerçekleşen yönetim değişikliğinden sonra, yeni hükümet önceliği altyapı projelerine verdi. Ülkenin ekonomik kalkınması amacıyla komşu ülkelerle güçlü ilişkiler kurma ve madencilik gibi alanlara yatırımcı çekme stratejileri devreye sokuldu.
Türkmen gazının Türkiye ve Avrupa pazarına girmesi için de çalışmalar hız kazandı. Ayrıca, Çinli firmalar son üç yılda Afganistan'daki önemli maden ve petrol sahalarına yatırım yapmaya başladı. Afgan hükümeti, İran, Türkmenistan ve Özbekistan ile enerji alanında da çeşitli anlaşmalar imzaladı.
TAPI Projesi'nde Faaliyetler Yeniden Başladı
Güvenlik sorunları ve siyasi belirsizlikler nedeniyle durma noktasına gelen TAPI Projesi, Afganistan’ın Herat vilayetinde yeniden canlandırıldı. Afganistan geçici hükümetinin Başbakanı Molla Muhammed Hasan Ahund başkanlığındaki heyet, Türkmenistan sınırında yapılan açılış törenine katıldı.
Ayrıca, Türkmen yetkililerle birlikte sınırdaki çalışmalar da gözlemlendi. Türkmenistan Devlet Başkanı Serdar Berdimuhamedov ise törene çevrim içi olarak katıldı. Projenin başlaması sebebiyle Herat’ta resmi tatil ilan edildi.
Afgan basınına göre, TAPI Projesi, sadece Afganistan ve Türkmenistan arasındaki ilişkileri değil, tüm bölgenin ekonomik ve diplomatik ilişkilerini güçlendirecek.
Başbakan Molla Muhammed Hasan Ahund, uzun yıllar süren çatışmaların projeyi geciktirdiğini belirterek, "Bu günün gelmesi uzun zamandır bekleniyordu. Türkmenistan, bu proje ile sadece Afganistan ile dostluğunu pekiştirmedi, aynı zamanda iyi komşuluk ilişkilerine yönelik güçlü bir adım attı" ifadelerini kullandı.
Türkmenistan Devlet Başkanı Berdimuhamedov ise "Türkmenistan ve Afganistan arasındaki ilişkiler güçleniyor. TAPI ve benzeri projeler, sadece Afganistan değil, bölgedeki tüm ülkeler için fayda sağlayacak" dedi.
Projenin Detayları ve Önemi
Türkmen gazını Afganistan, Pakistan ve Hindistan’a ulaştırmayı hedefleyen TAPI Projesi, Türkmenistan’ın bağımsızlığını kazanmasından bu yana gündemde olan bir girişim. 2016’da dört ülkenin liderleri Herat’ta bir araya gelerek projenin Afganistan ayağını başlatmıştı. Ancak güvenlik sorunları nedeniyle çalışmalar askıya alınmıştı.
Türkmenistan’ın güneyindeki Galkynysh Gaz Sahası’ndan başlayacak olan boru hattı, Afganistan’ın Herat, Ferah, Nimruz, Hilmend ve Kandahar vilayetlerinden geçerek Pakistan’a, oradan da Hindistan’a ulaşacak. Toplamda 1.814 kilometre uzunluğunda olacak projenin 821 kilometresi Afganistan sınırlarında yer alacak.
TAPI, sadece doğalgaz ile sınırlı kalmayarak elektrik transferi, fiber optik ağların kurulması ve demiryolu hatlarının genişletilmesini de içeriyor. Projenin Afganistan aşaması iki kademede gerçekleşecek. İlk aşamada boru hattı döşeme, elektrik santrallerinin güçlendirilmesi ve fiber optik altyapının kurulması hedefleniyor. İkinci aşamada ise çalışmalar Pakistan’a kadar genişletilecek.
Yıllık 33 milyar metreküp doğalgaz taşıma kapasitesine sahip olan projenin Afganistan'daki inşaat ve işletim faaliyetleri Türkmenistan tarafından üstlenilecek. Proje sayesinde Afganistan, yıllık milyonlarca dolarlık gelir elde ederken, en az 12 bin kişiye de iş imkânı sağlanacak.
Afganlar İçin Umut Işığı
Afganistan geçici hükümetinin sözcüsü Zabihullah Mücahid, projeyi “Afganistan için büyük bir müjde” olarak nitelendirerek, altyapı projelerinin ülkenin geleceği için büyük önem taşıdığını vurguladı.
Ayrıca, projenin güvenliği konusunda Türkmenistan’a garanti verdiklerini ve Türkmenistan’ın projeyi tamamlayacağına dair güvence verdiğini belirtti.
Projenin ilk aşaması tamamlandığında Afganistan, günlük 2,5 milyon metreküp doğalgaz kullanacak ve bu miktar 10 yıl içinde 1 milyar metreküpe çıkacak. Afganistan Ulusal Elektrik Şirketi Brişna ise Türkmenistan'dan alınan elektriğin 120 megavata yükselmesini beklediklerini açıkladı.
Bu projeyle, Afganistan’ın kuzey bölgelerinde enerji ihtiyacı karşılanacak ve tarımsal ve sanayi faaliyetlerinde artış yaşanacak.
