Ankara Devlet Tiyatroları’nda 2007 yılından bu yana sahne ve efekt makyajı üzerine çalışan Zekiye Yetginbal, sahne arkasındaki gizli kahramanlardan biri. 25 Temmuz 1983, Ankara doğumlu Yetginbal, yıllardır tiyatronun görünmeyen ama en önemli unsurlarından biri olan makyaj sanatına emek veriyor. Onun sahneye ve tiyatro sanatına olan bağlılığı, yıllar içinde oynadığı rol ve elde ettiği deneyimler sayesinde zenginleşmiş. Kendisiyle gerçekleştirdiğimiz röportajda, tiyatro makyajının inceliklerinden, ekip çalışmasının önemine ve bu alandaki zorluklara kadar birçok detayı paylaştı.
"Tiyatro Makyajı Farklı Bir Alan"
Zekiye Yetginbal, tiyatro makyajının diğer makyajlardan çok farklı olduğunu vurgulayarak, “Tiyatro makyajı dediğiniz zaman ana çizgileriyle yara makyajları, karakter tasarımları, güzellik ve gösteri makyajları, fantastik tiplemeler akla geliyor. Hayal gücünüzün erişebileceği her türlü makyaj tiyatro sahnesinde uygulayabiliyoruz. Bu kapsamda tiyatro makyajı sınırlamalarının olmadığı, büyüleyici ve eğlenceli bir alan” şeklinde konuştu.
Zorluklar ve Teknik Detaylar
Yetginbal, tiyatro makyajında kullanılan tekniklerin karmaşıklığına dikkat ederek, “Yara makyajı, yaşlandırma, yüz özelliklerine yönelik hileler gibi çok sayıda farklı teknik var. Ayrıca kullanılan makyaj malzemeleri de özel ve yüksek kalitede olmalı. Normal bir makyajdan farklı olarak, sahnede ışık ve mesafeye göre makyajın etkisi hesaplanmalı” dedi.
Seyirciye istenilen etkiyi sağlayabilmenin zorluklarından bahseden Yetginbal, “En ön sıradaki seyirciyle ve arka sıradaki seyirci aynı makyajdan benzer bir etki almalı. Bu nedenle makyajın yoğunluğu ve detayları, sahne ışıkları ve kostüm tasarımlarıyla uyumlu olması gerekir” şeklinde konuştu.
"Karaktere Hayat Veren Makyaj"
Makyajın oyuncuların üzerindeki etkisine değinen Yetginbal, “Bazı makyaj çeşitleri, oyuncunun karakterine daha iyi odaklanmasına olanak tanıyor. Bu etkiyi yaratabilmek adına oyuncudan, sahnedeki rolle ilgili jest ve mimiklerini yapmasını istiyorum. Bu şekilde karaktere uygun bir tasarım oluşturabiliyorum. Oyuncu da makyajı tamamlandığında oyuna daha etkin şekilde girebildiğini söylüyor" dedi.
Zekiye Yetginbal, makyajın sadece görsel olarak etkili olmadığı, aynı zamanda oyuncunun rolünü destekleyerek sahnedeki etkiyi güçlendiren bir unsur olduğunu ifade ederek sözlerini şu şekilde sürdürdü:
"İyi tasarlanmış bir makyaj, karakterin derinliğini artırıyor ve sanatçının vermek istediği etkiyi güçlendiriyor. Bu da seyirciye geçen duyguyu daha etkili hale getiriyor. Yani, makyaj, karakterin sahnede etkili bir şekilde canlandırılmasında kritik bir rol oynar. Sanatçının makyajı, motivasyonunu artırabilir ve rolüne daha iyi uyum sağlamasına yardımcı olabilir. Makyajın etkili bir şekilde tasarlanması, sanatçının performansını güçlendirebilir.”
“En Öndeki Seyirci ile En Arkadaki Seyirci Aynı Etkiyi Hissedebilmeli”
Yetginbal, tiyatro makyajının başarısında ekip çalışmasının oldukça önemli olduğunu aktararak, yönetmenler, kostüm tasarımcıları ve ışık tasarımcılarıyla yakın bir işbirliği içerisinde çalıştığını ifade etti. Sahnedeki makyajın, hem en öndeki hem de en arkadaki seyirciye aynı etki ile temas etmesinin önemini vurgulayan Yetginbal, “Makyajın, sahnedeki ışık tasarımı, kostüm ve dekor ile uyum içinde olması önemlidir. Bu unsurların iyi bir şekilde planlanması ve hesaplanması gerekir. Sonuç olarak makyaj ve kostüm arasında bir kontrast elde edip, makyajın veya kostümün birbirini gölgelememesine dikkat edilmelidir."
Yönetmenin taleplerine göre bazı oyunlarda makyaj tasarımının tamamen kendisine bırakıldığını, bazen de sadece uygulayıcı olarak görev aldığını anlatan Yetginbal, yönetmenlerin isteklerini doğru anlamanın hayati bir önemi olduğunu vurgulayarak, makyajın karakterin ruhunu ve sahnedeki etkisini güçlendirebileceğini, bunun için de tasarımların titizlikle planlanması gerektiğini ifade etti.
Tiyatro Makyajında Zorlayıcı Süreçler
Tiyatro makyajında karşılaştığı en büyük zorluklardan birinin, sahnedeki ışık ve mesafenin makyaj üzerindeki etkisi olduğunu dile getiren Yetginbal, her oyun için farklı ışık tasarımlarıyla çalıştıklarını belirterek, şunları söyledi:
"Bir oyundaki makyaj tasarımının, o sahneye özgü ışık tasarımı altında nasıl göründüğüne dikkat ediyoruz. Sadece sanatçının performansı değil, makyajın sahnede izleyiciye nasıl yansıdığı da önemli"
3,5 Dakikada Şarapnel Yarası
Tiyatro dünyasında çalışırken unutamadığı anlardan bahseden Yetginbal, Halil Akarsu’nun yönettiği Çalıkuşu oyunundaki deneyiminden bahsederek sanatçı Orhan Özyiğit’in canlandırdığı karaktere yaptığı plastik makyajı şu sözlerle anlattı:
“Yönetmen Halil Akarsu’nun "Seyirci, sahneye giren karakteri görünce şok olsun, ‘Bu adam ne hale gelmiş?’ desin," isteği vardı. Kendisi bana bu türden bir makyajı yapıp yapamayacağımı sordu. Ben de elimden geleni yapabileceğimi söyledim. Yaklaşık 20 dakika sürecek bu makyajı 3,5 dakika içerisinde yaptım. O an seyirciden gelen tepkiyi duyduğumda gerçekten başardığımı hissettim”
Türkiye’de Tiyatro Makyajını Gelecekte Ne Bekliyor?
Zekiye Yetginbal, Türkiye'de tiyatro makyajının daha yeni gelişmekte olan bir alan olduğunu ancak gelecek vaat ettiğini belirtti. Yetginbal, “Hem yönetmenlerin makyaj taleplerinin artması hem de devlet tiyatrolarının bu alana olan yatırımlarının artması, bu gelişimin önünü açıyor. Devlet tiyatroları bize gerekli bütçeyi ayırıyor ve biz de bu bütçeyi en iyi şekilde kullanmak için titizlikle çalışıyoruz. Türkiye’de makyaj sanatının geleceğinin parlak olduğunu düşünüyorum" diyerek bu alandaki umutlarını dile getirdi.
Son olarak görev aldığı oyunlardan bahseden Yetginbal, “20'den fazla oyunda görev aldım. Bunlar arasında ‘Soğuk Bir Berlin Gecesi’, ‘Çalıkuşu’, ‘Can Ateşinden Kanatlar’, ‘Bir Savaş Hikayesi’, ‘Anna Karanina’, ‘Altın Kız’, ‘Mavi Pullu Balık’, ‘Çehov Makinesi’, ‘Son Tango’, ‘İki Kişilik Hırgür’, ‘Geçmişten Gelen Kadın’, ‘Divane Ağaç’, ‘Midas’ın Altınları’, ‘Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım', 'Cimri' gibi projeler bulunuyor. Örneğin, ‘Van Devlet Tiyatrosu (Geçmişten Gelen Kadın oyunu) için' yanık maskesi yaptım.” dedi.
