Sovyetler Birliği'nin dağılma sürecinde Azerbaycan'daki bağımsızlık mücadelesinin önderlerinden biri olan Elçibey, sadece Azerbaycan'da değil, başta Türkiye olmak üzere tüm Türk dünyasında derin bir iz bıraktı.
24 Haziran 1938'de Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'nin Ordubad ili Keleki köyünde dünyaya gelen Ebulfez Elçibey, küçük yaşlardan itibaren eğitimine büyük önem verdi. İlkokul ve lise öğrenimini Nahçıvan'da tamamladıktan sonra 1957'de Azerbaycan Devlet Üniversitesi Doğu Bilimleri Fakültesi Arap Filolojisi Bölümü'ne kabul edildi. Mezuniyetinin ardından Mısır'a gönderilen Elçibey, burada tercüman olarak görev yaptı ve ülkesi adına değerli tecrübeler edindi.
1965'te Azerbaycan'a dönerek akademik kariyerine devam eden Elçibey, 1969'da "Tolunoğulları Devleti (868-905)" konulu doktora tezini tamamladı. Azerbaycan Devlet Üniversitesi'nde öğretim görevlisi olarak çalışan Elçibey, bu dönemde öğrencilerine Türkçülük ve bağımsızlık ideallerini aşılamaya çalıştı. Ancak bu faaliyetleri, Sovyetler Birliği'nin gizli servisi KGB'nin dikkatinden kaçmadı ve Elçibey, 1975'te Sovyet karşıtı propaganda yapmak suçlamasıyla tutuklandı. 1 yıl 7 ay süren tutukluluk döneminde ağır işlerde çalıştırılan Elçibey, serbest kaldıktan sonra Azerbaycan Bilimler Akademisi Elyazmalar Enstitüsü'nde araştırma görevlisi olarak çalışmaya devam etti.
Bağımsızlık Mücadelesinin Önderi
Elçibey, 1988'de Sovyetler Birliği'ne karşı başlayan halk hareketinin liderlerinden biri olarak ön plana çıktı. Bu hareket, 1989'da Azerbaycan Halk Cephesi (AHC) adı altında kurumsallaştı ve Elçibey, AHC'nin başkanı oldu. 7 Haziran 1992'de yapılan seçimlerde AHC adayı olarak katılan Elçibey, %60,9 oyla Azerbaycan Cumhurbaşkanı seçildi.
Cumhurbaşkanlığı döneminde milli devlet kurma yolunda önemli adımlar atan Elçibey, Sovyet Rus ordusunu Azerbaycan'dan çıkararak milli bir ordu kurmayı başardı. Ayrıca ülkenin milli parasını bastırarak Sovyet paralarını tedavülden kaldırdı ve Kiril alfabesinden Latin alfabesine geçişi sağladı. Üniversiteye giriş sınavlarında test yönteminin uygulanmaya başlanması da Elçibey'in önemli reformları arasında yer aldı.
Cumhurbaşkanlığı döneminde Türkiye ile ilişkileri güçlendirmeyi öncelikli hedeflerinden biri olarak belirleyen Elçibey, ilk yurt dışı ziyaretini Türkiye'ye gerçekleştirdi. 24-27 Haziran 1992 tarihlerinde Türkiye'ye yaptığı ziyarette, TBMM'de yaptığı konuşmada Mustafa Kemal Atatürk'ün izinden gittiğini vurguladı ve Anıtkabir ziyaretinde, "Ey büyük Türk, büyük komutan. Sizi ziyaret etmekle kendim ve milletim adına onur duydum. Senin askerin Elçibey." ifadelerini kullanarak Atatürk'e olan saygısını dile getirdi.
Zor Günler ve Son Yolculuğu
Elçibey'in cumhurbaşkanlığı, Ermenistan'ın Karabağ'a düzenlediği saldırılar ve iç karışıklıklar nedeniyle uzun sürmedi. Haziran 1993'te Albay Suret Hüseynov'un Gence'de çıkardığı isyan üzerine iç savaş tehlikesi belirdi ve Elçibey, bu durumu önlemek amacıyla görevini bırakarak doğduğu Keleki köyüne çekildi. Yaklaşık 4,5 yıl burada yaşayan Elçibey, 1997'de Bakü'ye döndü ve siyasi mücadelesini Azerbaycan Halk Cephesi Partisi'nin genel başkanı olarak sürdürdü.
Yaşamının son dönemlerinde ağır bir hastalıkla mücadele eden Ebulfez Elçibey, 22 Ağustos 2000'de tedavi gördüğü Gülhane Askeri Tıp Akademisi Hastanesi'nde hayatını kaybetti. Türk dünyasında derin bir iz bırakan Elçibey, bağımsızlık mücadelesi ve Türk birliği idealleriyle hatırlanmaya devam ediyor.
