Yağmur sonrası toprak kokusu, genellikle ilkbahar aylarında yağmurdan hemen sonra ortaya çıkar ve şiirlerde ilham kaynağı olmuştur. Bu koku, birçok insanı etkiler. Ancak, bu kokunun neden ortaya çıktığını hiç merak ettiniz mi? Bilim insanları, özellikle ilkbaharda belirgin olan bu kokunun kaynağını araştırdılar ve bu kokunun Streptomyces bakterileri tarafından üretildiğini belirlediler. Peki, bu bakteri türleri nedir ve nasıl bu kadar güzel bir koku yayabilirler?
Petrichorun ana bileşeni, nemli toprağın etrafında bulunan organik bir bileşik olan geosmin adı verilir. Geosmin, eski Yunanca'da "toprak" anlamına gelen "geo" ve "koku" anlamına gelen "osme" kelimelerinden türetilmiştir. Bu bileşik, parfümlerde bir aroma bileşeni olarak kullanılmasının yanı sıra pancara lezzetini de verir. Ancak, su ve şarap gibi içeceklerde "kötü" bir tat olarak algılanabilir.
Bu bileşik streptomyces adlı bir bakteri tarafından üretiliyor. Bu bileşik de özellikle bahar ayı ve fırtınalarla ilişkilendirdiğimiz kendine özgü kokuya sahip oluyor.
Streptomyces bakterisinin bu bileşiği üretme nedeni aslında sporlarını yayarak kendine çekmek istediği solucanlarıdır. Bu koku, hayvanlar tarafından algılanabilir. Ayrıca, insanların da bu kokuyu tespit etmede özel bir yeteneği bulunmaktadır.
Birleşik Krallık'taki Norwich'teki John Innes Center'daki bilim insanları, streptomyces ve springtails bakterileri arasındaki ilişkiyi keşfetmek için bir dizi deney gerçekleştirdi. İçerisinde isveçli araştırmacıların da olduğu ekip, bakterileri yem olarak kullanan küçük böcekler için tuzaklar kurdu ve solucanların bu bakterilere doğru yöneldiğini buldu. Yani bakteriler, solucanları çekmek için toprak kokulu geosmin üretiyordu.
Çalışmayı yürüten araştırmacılara göre bu bakteriler güçlü antibiyotikler de dahil olmak üzere bir dizi organik bileşik üretiyor.
İki tür arasındaki simbiyotik ilişki, 450 milyon yıldan daha eski bir geçmişe sahiptir ve "mevsimsel dans" olarak adlandırılır. Bu ilişki, bakteri ve solucanların birbirini tamamlayıcı bir şekilde etkilemesiyle benzetilir, benzer şekilde bitkilerin meyvelerini yiyen kuşlar arasındaki ilişkiye benzeyebilir.
Bu iki tür arasındaki ilişkide temel olarak yiyecek alışverişi yapılırken, aynı zamanda tohumlar da yayılır ve bu dağıtım sırasında fayda sağlar. Uzmanların farklı deneylerinde, solucanların her koşulda geosmin tarafından salgılanan toprak kokusuna doğru çekildiği bulunmuştur.
