Yere düşürülen bir yiyeceğin beş saniye içerisinde yerden alınıp tüketilmesinde hiçbir mahsur olmadığına dair yaygın söylentiyi duymuşsunuzdur. 5 saniye kuralı olarak isimlendirilen bu söylenti, yere düşen yiyeceklerin kısa sürede yerden alınması halinde onların kirlenmediğini ve güvenle tüketilebileceğini ileri sürüyor. Elbette, yiyeceklerin beş saniye kuralına göre yere düşmesinin ardından hemen alınıp tüketilmesinde bir risk olmadığını düşünmek yaygındır. Ancak, bu düşünce gerçekte doğru mu, yoksa sadece bir efsane mi? Yere düşen bir yiyeceği hızla alıp yemek sağlık açısından gerçekten güvenli midir? Şimdi birlikte bu konuyu inceleyelim.
“Yere düşen bir yiyeceği 5 saniye içinde yerden alırsanız güvenle tüketebilirsiniz,” mantığından kök alan 5 saniye kuralı, tüm dünyada yaygın olan düşüncenin ürünü. Milyonlarca insan, yere düşen bir yiyeceğin 5 saniyede yerden alınması halinde kirlenmeyeceğine, o yiyeceğe bakteri bulaşmayacağına inanıyor.
Her şeyden önce şunu belirtmekte fayda var, 5 saniye kuralı gıda hijyeni konusundaki en yaygın şehir efsanelerinden biri. Ancak bundan daha fazlası değil! Yani 5 saniye kuralının bilimsel açıdan hiçbir geçerliliği yok. Çünkü yere düşen herhangi bir yiyecek, anında türlü bakterilerle kaplanabiliyor!
Bilim insanları yere düşen yiyeceklerin, çok kısa süre içerisinde “kirlenebileceğini” dile getiriyor. Örneğin 2007 yılında yapılan bir araştırma yere düşen yiyeceklerin “anında” bakterileri toplayabildiğini ortaya çıkardı. Ancak bu çalışma daha çok bakterilerin gıdayı kirletmek için yüzeylerde ne kadar süre hayatta kalabileceğine odaklanıyordu. Yine de bu bilimsel gerçeklik, 5 saniye kuralının ne denli yanlış ve zaman zaman da tehlikeli olabileceğini gözler önüne seriyor.
Bu çalışmaya göre yiyecekler, bakteri kaplı yüzey üzerinde ne kadar uzun süre kalırsa, üzerlerinde o kadar çok bakteri yumağı oluşuyordu. Bununla birlikte elde edilen verilere göre yiyecekler yere çarptığı ilk anda dahi bol miktarda bakteriyle kaplanıyordu. Kısacası, bilime göre 5 saniye kuralının bir geçerliliği yok. Üstelik uzmanlar bu kuralı benimsenin tehlikeli olduğunu ifade ediyor
Çünkü norovirüs, salmonella, clostridium, perfringens veya kampilobakter yerdeki yiyeceklerden kapabileceğiniz bakteriler arasında yer alıyor. Karın ağrısı, kramp, ishal, mide bulantısı, kusma ve yüksek ateş ise yerdeki yiyeceklerin neden olabileceği sağlık sorunlarından yalnızca bazıları.
Yerdeki Yiyecekleri Tüketmek Her Zaman Tehlikeli mi?
Bu sorunun yanıtını öğrenmek hepimizi için önemli. Çünkü hepimiz zaman zaman farkında olarak veya olmayarak düşürdüğümüz bir yiyeceği şöyle bir üfledikten sonra mideye indiriyoruz! Neyse ki bilim, yere düşen yiyeceklerin her zaman zararlı olmadığını söylüyor. Ancak bu hususta dikkat edilmesi gereken bazı hususlar var. Hangi yiyeceğin hangi zemine düştüğü son derece önemli bir konu.
Bilim insanları, sulu yiyeceklerin diğerlerine oranla daha fazla bakteri topladığını belirtiyor. Söz gelimi aynı zeminde eşit süre bekletilen karpuz dilimi, ekmek parçasından daha çok bakteri topluyor! Halı kaplı yüzeyler ise fayans veya çelik zeminlere kıyasla gıdalara daha az bakteri aktarıyor.
Yani hangi yiyeceğin hangi zemine düştüğü, 5 saniye kuralını uygulayıp uygulamama konusundaki tavrınızı belirleyecek en temel unsur olmalı. Bir hastane koridorunda düşürdüğünüz yiyeceği alıp yemeniz son derece tehlikeli olacaktır. Ancak evinizde düşürdüğünüz bir kurabiyeyi alıp midenize göndermeniz aynı oranda risk barındırmıyor. Elbette sağlıklı bir bağışıklık sisteminiz yoksa, hiçbir şartta yerde düşen bir yiyeceği tüketmemeniz, 5 saniye kuralını hayatınızdan çıkarmanız gerekiyor.
