Her yaştan insanın günün her saatinde keyifle içtiği çay, ülkemizde vazgeçilmez bir içecek. Bu eşsiz lezzetin yanında çay tabakları da uzun yıllardır süregelen bir geleneğin parçası olarak karşımıza çıkıyor.
Çay tabağı denildiğinde akla ilk gelen kırmızı beyaz desenli tabaklar, bize kahve ve kıraathane kültürünü hatırlatıyor.
Peki, bu çay tabaklarının sırrını hiç merak ettiniz mi? Türkiye'de gelenekselleşmiş ve millileşmiş bu tabakların adı aslında "Acem çay tabağı". Kökeni İran’a dayanan bu tabaklar, orada "nalbeki" olarak biliniyor. Uzun yıllardır kullanılan bu tabakların tasarımının kime ait olduğu hala bilinmiyor.
İstanbul Porselen, Türkiye'de bu tasarımı ilk üreten ve dağıtan kuruluş olarak biliniyor. Hatta bu tabakların üretim kalıplarının hala kullanıldığı ve üretimin devam ettiği söyleniyor.
Peki Neden Bu Çay Tabaklarında İçtiğimiz Çay Daha Lezzetli Geliyor?
Nalbekilerin üzerindeki renkler ve desenler rastgele değil, belirli anlamlar taşıyor. Kırmızı ve beyaz renklerin dikkat çekici kombinasyonu, çayın "tavşan kanı" görünmesini sağlıyor. Tabağın tamamı kırmızı olsaydı, çayın acı ve bayat olduğu izlenimi uyandırabilirdi. Beyaz rengin tasarımda kullanılması, negatif algıları dağıtarak çayı daha lezzetli hale getiriyor.
Renkler Kadar Motifler de Önemli
Nalbekilerin ortasındaki çiçek motifine "penç" denir. Türk sanatında sıkça kullanılan bu motif, Farsçada "5" anlamına gelir ve yaprak sayısına göre adlandırılır. Yan taraftaki kırmızı lekeler ise parmak izlerini temsil eder ve 7 tane olmaları haftanın günlerini ifade eder. Köylü kadınların bu benekleri elde yaptığı da söyleniyor.
Kırmızı beneklerin yanında yer alan diğer çiçek motifleri ise "Rumi" olarak bilinir. Anadolu’ya ait anlamına gelen bu motif, tarih boyunca önemli bir desen olarak kullanılmıştır. Anadolu yarımadasına "Diyâr-ı Rum" denildiğinden dolayı bu motif bu ismi almıştır.
Çay içme kültürünü bütünleyen bu çay tabaklarının arkasındaki anlamlar, onları daha özel kılarak çay keyfini artırıyor. Bu tabaklarla içilen çay, sadece bir içecek değil, aynı zamanda bir kültür ve geleneğin parçasıdır.
