Teknoloji Yazarı Burak Balcı, çarşamba günleri saat 12.00-13.00’da Radyo Trafik Ankara’da sunduğu Teknoloji Trafiği programına alanında uzman birbirinden değerli konuklar almaya devam ediyor. Yapay zekâ, en son teknolojik trendler, uzay çalışmaları, teknolojik yeniliklerin iş ve gündelik yaşamı nasıl biçimlendirdiği gibi konuların hem keyifli hem de bilgilendirici bir sohbet atmosferinde masaya yatırıldığı programın bu haftaki konuğu (12 Haziran 2024 Çarşamba) akademik ilgi ve çalışma alanları arasında; Fizik, Astronomi ve Astrofizik, Güneş ve Güneş Sistemleri, Yıldızlar gibi daha pek çok dikkat çekici başlık olan Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kutluay Yüce oldu.
Türkiye’nin Uzay Programı’nın Önemi
Türkiye Uzay Ajansı’nın kurulmasının çok kıymetli olduğunu ve bu husus üzerine uzun değerlendirmelerin yapılması gerektiğini ifade eden Prof. Dr. Kutluay Yüce, uzayın politik yönüne bakıldığında Millî Uzay Programı’nın öneminin çok daha iyi idrak edileceğini söyledi.
Yüce, Dünya atmosferinin dışına uzay aracı göndermenin maliyeti yüksek olsa da barışçıl bir dünyada yaşamadığımız için ülkemizin caydırıcı gücünün artması bakımından bunun karada, havada ve denizlerde olduğu gibi uzayda da gücümüzün olmasının gerekli ve zorunlu olduğu değerlendirmesinde bulundu.
Program sunucusu Burak Balcı’nın konuğu Prof. Dr. Kutluay Yüce’ye yönelttiği yakın zamanda uzaya giden ve çeşitli deneyler icra eden 2 astronotumuza (Alper Gezeravcı ve Tuva Cihangir Atasever) ilişkin ne düşündüğü sorusuna söz konusu çalışmaların ‘çok gurur verici’ olduğuna vurgu yaparak cevap veren Yüce, “Bulunduğumuz coğrafya bilimin doğduğu yer. Dolayısıyla Sayın Alper Gezeravcı’nın ve Sayın Tuva Cihangir Atasever’in birçok insanın ve kendisinin de uzaya çıkma konusunda çocukluk hayalini gerçekleştirdiğini” söyledi. Özellikle daha uzun süre uzayda kalan Alper Gezeravcı’nın yaptığı deneyleri önemsediğini belirten ve deneyler konusunda bazı değerlendirmelerde bulunan Yüce, Astronotlarımızın yerine getirdiği görevleri küçümseyenlere katılmadığının aksine söz konusu faaliyetleri çok kıymetli bulduğunun altını çizdi. Aynı zamanda benzer ivedilikle ülkemiz adına Ay ile buluşulacak olmanın heyecanını şimdiden taşıdığını ifade etti.
“İstikbal Her Zaman Uzayda”
13 Aralık 2018’de Sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Cumhurbaşkanı kararnamesi ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının bünyesinde kurulan Türkiye Uzay Ajansı’nın koordinasyonunda yapılan hamleler sayesinde uzay çalışmalarında özellikle son on yılda hızlı bir ivme kazanıldığını belirten Yüce, Balcı’nın Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün ‘İstikbal Göklerdedir’ sözünün günümüzde ‘İstikbal Uzaydadır’ şeklinde yorumlanmasının mümkün olup olmadığına ilişkin sualine “İstikbal aslında her zaman uzaydaydı. Anadolu’nun bağrından çıkmış kökleri eskilere dayanan bir sözdür, anlamlıdır. Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün bu sözü çok önemlidir” yanıtını verdi. Yaşadığımız toprakların kimilerinin sandığının aksine uzay araştırmalarına yabancı olmadığına dikkat çeken Yüce, bu alandaki bilimsel gayretlere geçmişte de bugün de ciddi katkılar sunduğumuzu söyledi.
“Bizler İşin Mutfağındayız”
Program sunucusu Burak Balcı’nın “Ülkemizde teknolojik çalışmalara yeteri kadar önem veriliyor mu” sorusuna Prof. Dr. Kutluay Yüce, bizler işin mutfağındayız. Daha önce de belirttiğim gibi hem coğrafyamız uzay araştırmaları alanında bu sahaya yabancı değil hem de söz konusu merak ve çalışmaların son on yılda gözle görülür bir şekilde ivme kazandığını söyleyebilirim şeklinde yanıt verdi.
“Yapay Zekânın En Önemli Kullanım Alanı Astronomi”
Geçmişte insanların yıldızlara bakarak konum ve yön belirleme, Ay ve Güneş’in görünür hareketlerine dayalı takvim oluşturma gibi gündelik ihtiyaçları için gökyüzünden gökcisimlerinden yararlanıldığını hatırlatan Kutluay Yüce, buradan hareketle Gökbilim Astronomi’nin esasında gündelik ihtiyaç ve beklentiler üzerinden doğduğunu, günümüz uydu ve uzay teknoloji ile birlikte gelişimini sürdürdüğünü, doğa bilimlerinin merkezinde bulunduğunu ve diğer bilim dallarına da önemli katkılar sağladığını belirtti.
Hem akademide hem de gündelik konuşmalarda başrolü almaya başlayan yapay zekânın asıl işlevinin büyük veri yığınını işlemek olduğundan en önemli kullanım alanının Astronomi olduğunu söyleyen Yüce, derin öğrenme sayesinde Astronomi alanında on yıllar alacak işlerin çok daha kısa sürede üstesinden gelmenin mümkün olduğunu bu nedenle de yapay zekâ destekli süper bilgisayarların alana önemli bir katkı sunduğunu belirtti.
“Güneşimiz Göründüğü Kadar Masum Değil”
Burak Balcı’nın Güneş’te meydana gelen patlamaların gezegenimiz üzerindeki etkilerine ilişkin sorusuna Kutluay Yüce, bize en yakın yıldız olan Güneş’in atmosfer katmanlarının ayrıntılı gözlenerek incelendiğine, manyetik etkinliğinin sonucu Güneş lekeleri ve patlamalar gibi çeşitli oluşumların meydana geldiğine, ortalama büyüklükteki bir Güneş lekesinin Dünya boyutu kadar olduğuna dikkat çekerek “Güneş göründüğü kadar sakin ve masum değil” ifadesini kullandı.
Yüce, 1750’li yıllardan itibaren yapılan sistematik gözlemlerin bizlere belirli zaman döngülerinde Güneş üzerinde lekelerin ve diğer faaliyetlerin oluştuğunu gösterdiğini ancak bunun Dünya’ya olan etkilerinin çok da abartılarak korkulacak bir durummuş gibi anlatılmasının doğru olmadığını söyledi.
“Evrende Her Şey Ahenk İçinde”
Burak Balcı’nın evrende Dünya’nın tam olarak konumunun nasıl ifade edilebileceği suali üzerine Kutluay Yüce, “Yaşadığımız Dünya, Güneş Sistemi’nin bir parçası. Güneş Sistemi’miz, Samanyolu olarak adlandırdığımız spiral yapıda bir galaksinin kollarından birinde. Samanyolu ise bir galaksi topluluğu olan yaklaşık otuz tane galaksiden oluşan kütle çekim ile birlikte hareket eden Yerel Grup içinde ve yaklaşık bin tane galaksinin yine kütle çekimsel olarak bir arada bulunduğu Başak galaksi kümesinde. Başak galaksi kümesi de Süper üst kümenin bir parçası. Yani evrende hiçbir şey tuhaf ve rastgele değil; dolayısıyla her şey ahenk içinde. Kur'ân-ı Kerîm evrenin kozmik sisteminde yer alan çeşitli varlıklara dikkat çeker. Bazı ayet ve surelerde gökcisimlerine geniş yer verilerek, gökyüzünün işleyişi ifade edilir" yanıtını verdi.
“Beni Bilinmeyenleri Ortaya Çıkarmak Heyecanlandırır”
Teknoloji Trafiği programının sunucusu Burak Balcı, programda artık bir gelenek hâline gelen konuğa uzmanlık alanı doğrultusunda yapay zekânın hazırladığı sualin yöneltildiği bölümde, “Astronomi alanında en çok ilginizi çeken konu nedir” sorusunu aktardı.
Prof. Dr. Kutluay Yüce, bu suale cevaben Astronomi’de en çok heyecan duyduğu şeyin yıldızların gözlemini yapmak ve onların ışınım spektrumlarını analiz ederek fiziksel, kimyasal ve atomik alanda hiç bilinmeyenleri ortaya çıkarmak olduğunu söyledi.
Prof. Dr. Kutluay Yüce, sözlerini Ankara Üniversitesinin kuruluş yıl dönümü olan 13 Haziran’ı kutlayarak ve bu köklü kurumu tercih edecek öğrencilere şimdiden hoş geldiniz diyerek noktaladı.
