SALİH DEMİRELLİ
Diz kapağı kayması, insanlarda ağrı ve rahatsızlığa neden olan rahatsızlıklardan biridir. Yetişkinlerde çok sık rastlanılan bir durum olan diz kapağı kayması, patella dipslazisi olarak da adlandırılır. İnsanların yaşamaktan korktuğu ve araştırdığı bir durum olan diz kapağı kayması ile ilgili birçok soru da sorulmaktadır. Bunların başında diz kapağı kayması neden olur, tedavisi nedir soruları gelmektedir. Gelin hep beraber yanıtları inceleyelim!
Diz Kapağı Kayması Neden Olur?
Diz kapağı kayması, tıbbi terminolojide "patella displazisi" olarak adlandırılır ve patellanın yani diz kapağının normal yerinden kayması anlamına gelir. Bu durum genellikle dizin ön yüzünde hissedilen ağrı, rahatsızlık ve hareket sırasında zorluk gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Diz kapağı kayması (patella displazisi), genellikle gençlerde ve genç yetişkinlerde görülen bir durumdur. Ergenlik dönemi boyunca, büyüme spurtları ve hormonal değişiklikler nedeniyle vücutta bir dizi değişiklik meydana gelir ve bu durum bazı kişilerde patellanın normal pozisyonunu etkileyebilir. Diz kapağı kayması, özellikle şu gruplarda daha sık görülebilir:
- Ergenler ve Genç Yetişkinler: Patella displazisi genellikle ergenlik dönemi boyunca başlar ve genç yetişkinlik döneminde devam edebilir. Bu dönemde vücutta meydana gelen hızlı büyüme ve hormonal değişiklikler, diz kapağı kaymasını etkileyebilir.
- Kadınlar: Kadınlar, diz kapağı kaymasına erkeklere göre daha yatkın olabilir. Bu durumun nedeni, kadınların vücut yapısı, kas dengesi ve diz mekaniği açısından farklılık gösterebilmesidir.
- Aktif Bireyler: Diz kapağı kayması, özellikle sporcular ve fiziksel olarak aktif bireyler arasında daha yaygın olabilir. Tekrarlayan diz hareketleri ve yüksek etkili sporlar, diz kapağına ekstra stres uygulayarak kaymaya neden olabilir.
- Aile Geçmişi: Ailesinde patella kayması geçmişi olan bireyler, bu duruma daha yatkın olabilirler. Genetik faktörlerin rolü, patella displazisi riskini artırabilir.
- Ayak Yapısı Anomalileri: Düz tabanlık gibi ayak yapısı anormallikleri, diz kapağı kaymasının riskini artırabilir.
Diz kapağı kaymasının nedenleri şunlar olabilir:
- Kas Dengesizliği ve Zayıflığı: Diz kapağını çevreleyen kaslar, patellanın stabilitesini sağlar. Bu kasların dengesiz veya zayıf olması durumunda, patella normal yerinden kayabilir.
- Patella Yolu Anomalileri: Patellanın hareket ettiği yolu etkileyen anatomik faktörler, kayma riskini artırabilir.
- Kemik Yapısı: Bazı bireylerde patella yuvasının şekli veya yapısı normalden farklı olabilir. Bu da patella kaymasına yol açabilir.
- Kas İmblansları: Yaralanma veya cerrahi sonrası kaslar etkili bir şekilde çalışamayabilir, bu da patellanın yerinden kaymasına yol açabilir.
- Obezite: Fazla kilo taşımak, diz eklemindeki baskıyı artırabilir ve patellanın kaymasına neden olabilir.
- Düz Tabanlık veya Yüksek Kemerli Ayak: Ayak yapısındaki anormallikler, bacak ve diz mekaniğini etkileyerek patellanın kaymasına yol açabilir.
- Yaralanma veya Travma: Düşme, çarpma veya spor aktiviteleri sırasında diz bölgesine gelen yaralanmalar, patella kaymasına neden olabilir.
- Genetik Yatkınlık: Aile geçmişi, patella displazisinin riskini artırabilir.
Diz Kapağı Kayması Tedavisi Nedir?
Tedavi, patella kaymasının nedenine ve şiddetine bağlı olarak değişebilir. Hafif vakalarda, fizik tedavi ve egzersiz programlarıyla kas güçlendirme ve denge sağlama amaçlanabilir. Daha ciddi durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir. Hastanın durumu değerlendirilerek en uygun tedavi planı uzman bir doktor tarafından belirlenmelidir. Yani diz kapağı kayması (patella displazisi) tedavisi, durumun şiddetine ve nedenlerine bağlı olarak değişebilir. İşte farklı durumlar için kullanılan tedavi yaklaşımlarının bazıları:
- Fizik Tedavi ve Egzersizler: Hafif ve orta derecede patella kayması vakalarında, kasları güçlendirme, denge sağlama ve diz mekaniğini düzeltmeye yönelik fizik tedavi ve egzersiz programları uygulanabilir. Bu egzersizler, diz kapağı etrafındaki kasların güçlenmesini ve dengelenmesini sağlayarak patellanın stabilitesini artırabilir.
- Koruyucu Aksesuarlar: Diz kapağı kaymasını kontrol altında tutmak ve diz bölgesini desteklemek için özel olarak tasarlanmış dizlikler veya bandajlar kullanılabilir.
- Ağrı Yönetimi: Patella kayması nedeniyle oluşan ağrı ve rahatsızlık semptomları için ağrı kesiciler veya anti-inflamatuar ilaçlar kullanılabilir.
- Enjeksiyon Tedavileri: Bazı durumlarda, diz kapağı bölgesine kortikosteroid enjeksiyonları yapılabilir. Bu enjeksiyonlar, iltihabı azaltmaya ve ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir.
- Cerrahi Tedavi: Diz kapağı kaymasının ciddi ve tedaviye dirençli durumlarında cerrahi müdahale gerekebilir. Cerrahi seçenekler arasında patellanın doğru pozisyonuna getirilmesi, kemik veya yumuşak doku düzeltmeleri, stabiliteyi artırmaya yönelik prosedürler bulunabilir.
Tedavi yaklaşımı, hastanın bireysel durumuna, semptomların şiddetine ve muayene sonuçlarına dayanarak belirlenir. Bu nedenle, patella kayması şüphesi durumunda bir ortopedi uzmanına veya spor hekimine başvurmak önemlidir. Uzman hekim, hastanın durumunu değerlendirecek, gerekirse görüntüleme testleri yapacak ve en uygun tedavi planını belirleyecektir.
