Dünya Esnaf ve Sanatkâr Derneği (Ahi Enstitüsü) 2020 yılında, esnaf ve sanatkârların sorunlarını akademik temelde çözmek, projelendirmek ve kamuoyuna sunmak amacıyla kuruldu. Derneğin başkanı gazeteci/yazar Fehmi Çalmuk, yaklaşık 30 yıllık tecrübesiyle birçok esnaf kuruluşunda danışmanlık yapmış bir isim olarak, derneğin kuruluş motivasyonunu şu sözlerle ifade etti:
“Meslek odaları üyelerinden aidat topluyordu, ancak sorunları bilimsel temellere dayalı olarak çözmüyorlardı. Dünya Esnaf ve Sanatkâr Derneği, bu eksikliği gidermek, esnaf ve sanatkârların sorunlarına akademik bir bakış açısıyla çözüm sunmak için kuruldu.”
Çalmuk, derneğin pandemi döneminde esnafın yaşadığı sıkıntılara dair Türkiye'de ilk kamuoyu araştırmasını yapan ve çözüm önerileri sunan tek sivil toplum kuruluşu olduğunu da vurguladı. Pandemi sürecinde ve 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş merkezli depremler sonrasında esnaf ve sanatkârların karşı karşıya kaldığı sorunları “Afetin Esnafları” başlığıyla detaylı raporlarla ortaya koyduklarını belirten Çalmuk, bu çalışmaları ahiensitusu, esnafhabertv ve Hürses Gazetesi aracılığıyla geniş kitlelere duyurduklarını da ekledi.
“‘Türkiye'nin Ahisiyiz Dört Bir Koldan Türkiye'yiz’ Projesi ile Esnafı Buluşturduk”
Dünya Esnaf ve Sanatkâr Derneği Başkanı Fehmi Çalmuk, İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü ile bugüne kadar Türkiye genelinde şu 5 projeyi başarıyla hayata geçirdiklerini belirtti.
Sorun Varsa Çözüm Var Türkiye'nin Esnaf Sanatkârı Var
Anadolu'nun Ahisiyiz Dört Bir Koldan Türkiye'yiz
Anadolu'nun Ahisiyiz Üreten Türkiye'nin Hizmetindeyiz
Kadın Erkek Ahını Ne Defi Türkiye'nin Birliği Üretim İstihdam Seferberliği
Ahinin Töresi Afet Bilinci Güvenli Millet Güvenli Devlet
Çalmuk, bu projeyle esnaf ve sanatkârlar arasında dayanışmanın güçlendirildiğini ve bölgesel farklılıklara rağmen esnafların ortak sorunlarına yönelik çözümler üretilmesinin sağlandığını ifade etti.
Toplumsal Dayanışma ve Kalkınma için Yeni Proje
Çalmuk, “Toplumsal Dayanışma, Kalkınmanın Desteklenmesi ve İstihdamın Artırılmasında Esnaf ve Sanatkârların Rolü” başlıklı yeni bir projeye başladıklarını duyurdu. Bu proje kapsamında çevrimiçi toplantılar gerçekleştirerek, özellikle 6 Şubat depreminin ardından esnaf ve sanatkârların yaşadığı sorunlara eğildiklerini belirten Çalmuk, esnaf ve sanatkâr odaları başta olmak üzere, bölgedeki küçük işletmelerin yeniden ayağa kalkabilmesi için yapılacak çalışmaları masaya yatıracaklarını sözlerine ekledi.
Dünya Ahileri Ödülleri ile Başarı Hikâyeleri Taçlanacak
Projeyle birlikte dünyada bir ilk olan “Dünya Ahileri Ödülleri”nin verileceğini açıklayan Çalmuk, bu ödüllerin unutulmaya yüz tutmuş mesleklerin ve geleneksel el sanatlarının yaşatılmasına büyük katkı sağlayacağını belirtti. Ayrıca, üç nesildir aynı mesleği sürdüren esnaf ailelerinin destekleneceğini ve bu süreçte sosyal medyayı ve dijital dünyayı aktif olarak kullanan esnafların da ödüllendirileceğini ifade etti. Bu projelerle hem geleneksel değerlerin korunması hem de esnafların dijitalleşme süreçlerine entegre olmalarının hedeflendiği vurgulandı.
“Esnaf ve Sanatkârlar için Ekonomik Destek Şart”
Esnaf ve sanatkârların pandemi sonrası ekonomideki dalgalanmalarla birlikte büyük bir mali yük altında olduğuna dikkat çeken Fehmi Çalmuk, özellikle vergi yükünün esnafı zorladığını ifade etti.
“Esnaf ve sanatkârlar pandemi sonrasında bir de ekonomik krizle karşılaştı. Kredi projeleri mevcut olsa da krediye erişemeyen ya da kredi ödemekte zorlanan esnaf çok fazla. Özellikle ağır vergi yükü, esnafın mali durumunu daha da kötüleştiriyor” diyen Çalmuk, bu anlamda esnaf ve sanatkârlar lehine yeni ekonomik adımların atılması gerektiğini vurguladı. Ayrıca, büyükşehirlerin dışındaki şehirlerde ekonominin bel kemiğini oluşturan esnafın desteklenmesine yönelik daha fazla girişim yapılması gerektiğini belirtti.
Çalmuk, esnafın en büyük taleplerinden birinin de vergi yüklerinin hafifletilmesi olduğunu belirterek, “Vergi yükü halen esnafın belini büküyor. Bu yükten kurtulmaları için daha fazla mali destek şart. Hükümet ve Maliye Bakanlığı bu konuda esnaf teşkilatlarının taleplerini dikkate almalı.” dedi.
Perakende Yasası Acil Çıkarılmalı
Fehmi Çalmuk, esnafın rekabet gücünü zayıflatan en büyük sorunlardan birinin, zincir marketlerin geniş çaplı ürün yelpazesi sunduğunu ve esnafın alanını daralttığını ifade ederek şunları söyledi:
“Üç harfli marketler dediğimiz büyük zincir marketler, kırtasiyeden züccaciyeye, iç çamaşırından hırdavat malzemesine kadar her şeyi satıyor. Bu durum küçük esnafı neredeyse dükkânını kapatma noktasına getiriyor”
Çalmuk, ek olarak esnafın daha fazla ayakta kalabilmesi için perakende yasasının bir an önce çıkarılması gerektiğini vurguladı. Bu yasa kapsamında büyük marketlerin çalışma saatlerinin düzenlenmesi ve hafta içi belirli saatlerde kapanmalarının esnafa önemli katkılar sağlayacağını dile getirdi.
Dijital Dönüşüm ve E-Ticaret Desteği
Esnafın dijital dönüşüme ayak uydurmakta zorlandığını belirten Fehmi Çalmuk, e-ticaretin giderek yaygınlaştığı günümüzde, esnafın dijitalleşme süreçlerinde büyük eksiklikler yaşadığını ifade etti. “Birçok esnaf, maliyetler nedeniyle web sitesi bile kuramıyor, ürünlerini internet üzerinden pazarlayamıyor” diyen Çalmuk, bu durumun esnafı zorladığını söyledi.
Dijital dönüşümün sağlanması için Ticaret Bakanlığı ve Sanayi Bakanlığı’na büyük sorumluluk düştüğünü belirten Çalmuk, dijital pazarlama teknikleri ve online ödeme sistemleri konusunda esnafa eğitim verilmesi gerektiğini vurgulayarak şu sözlere yer verdi:
“Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri de bu süreçte önemli bir role sahip. Kooperatifler, üyelerinin e-ticaret yapabilmeleri için finansman desteği sağlamalı ve bu alanda yeni fırsatlar sunmalı.”
Çıraklık Eğitimi ve İnsan Kaynağı Sorunu Devam Ediyor
Esnaf ve sanatkârların bir diğer önemli sorunlarından biri de insan kaynağı eksikliği. Çıraklık eğitimi konusunda ciddi sıkıntılar yaşandığını ifade eden Fehmi Çalmuk, esnafın çırak bulamamasının temel nedenlerinden birinin 8 yıllık temel eğitim süresinin uzunluğu olduğunu belirtti. “Çocuklar mezun olduktan sonra çıraklık yaşını geçmiş oluyorlar. Tamirci, berber gibi birçok esnaf çırak bulamamaktan şikâyetçi” diyen Çalmuk, bu sorun çözülmediği takdirde birçok meslek kolunun gelecekte yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalacağını vurguladı.
Çıraklık eğitiminin yaygınlaştırılması ve çırakların sigorta ve diğer desteklerinin artırılması gerektiğini belirten Çalmuk, bu alanda daha fazla yatırım yapılmasının esnafın yükünü hafifleteceğini ifade etti. Ayrıca, çıraklık eğitim merkezlerinin çoğaltılması ve gençlerin erken yaşlarda yönlendirilmesi gerektiğini savundu.
Esnaf Sicili Alarm Veriyor
Ticaret Bakanı Prof. Dr. Ömer Bolat’ın TESKOMB dergisinde yer alan açıklamalarına dikkat çeken Fehmi Çalmuk, esnaf sicil kayıtlarının alarm verdiğini belirtti. 2023 yılı itibariyle 288 bin esnafın tescil işlemi yapıldığını ancak 225 bin esnafın iş yerini kapattığını ifade eden Çalmuk, “Bu durum, esnafın ayakta kalmakta ne kadar zorlandığını gösteriyor” dedi. 2024’ün ilk altı ayında ise 125 bin esnafın sicil tescili yaptırdığını, buna karşın 55 bin esnafın iş yerini kapattığını belirten Çalmuk, “Bir esnaf iş yeri açarken, bir diğer esnaf ise dükkânını kapatıyor. Bu, esnafın ekonomik krizle nasıl mücadele ettiğinin bir göstergesi” diye konuştu.
Türk Devletleri Esnaf Birliği Hedefi
Dünya Esnaf ve Sanatkâr Derneği’nin uzun vadeli hedefleri arasında Türk Devletleri Teşkilatı’na bağlı bir Türk Devletleri Esnaf Birliği kurmak olduğunu belirten Çalmuk, bu konuda çalışmaların devam ettiğini ifade etti. Çalmuk, “Bu yıl ilk defa Dünya Ahileri Ödülleri’ni vereceğiz. Her ülkeden dünya ahilerini bularak onları Türkiye’de ödüllendirmeyi planlıyoruz.” dedi. Bu ödüllerin, Ahilik kültürünü canlandırmak ve esnaf dayanışmasını artırmak için önemli bir adım olduğunu vurguladı.
Fehmi Çalmuk, son olarak esnaf ve sanatkârların ekonomik krizlere karşı ayakta kalabilmeleri, dijital dönüşüm süreçlerine adapte olabilmeleri ve çıraklık sistemini yeniden canlandırabilmeleri için hem kamu kurumları hem de sivil toplum kuruluşları tarafından desteklenmesi gerektiğinin altını çizdi.
