Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD), küresel ticaret hacminin 2024 yılında yüzde 3,7 oranında büyüyerek 33 trilyon dolara ulaştığını açıkladı. Bu seviyenin tarihin en yüksek rakamı olduğu vurgulandı.
UNCTAD, dünya ticaretinin mevcut durumunu ve geleceğe yönelik beklentileri ele alan Küresel Ticaret Güncellemesi raporunu yayımladı. Raporda, küresel ticaretin yıllık bazda 1,2 trilyon dolar artış gösterdiği ve büyümenin büyük oranda hizmet sektöründen kaynaklandığı belirtildi.
Hizmet Ticareti Küresel Büyümeye Öncülük Etti
Rapora göre, 2024'teki ticaret artışının en büyük payını hizmet sektörü aldı. Hizmet ticaretinin yüzde 9 büyüyerek 700 milyar dolarlık ek katkı sağladığı belirtilirken, bu rakamın toplam büyümenin yüzde 60'ına denk geldiği ifade edildi. Mal ticareti ise geçen yıl yüzde 2 artışla 500 milyar dolarlık katkıda bulundu.
Bölgesel bazda incelendiğinde, Avrupa ve Orta Asya dışındaki çoğu bölgede pozitif büyüme gözlemlendi. Tarım, gıda, ulaşım ve iletişim teknolojisi gibi sektörlerde genişleme yaşanırken, enerji, tekstil ve madencilik alanlarında talep daralması ve politika değişiklikleri nedeniyle yavaşlama görüldü.
Ticaretin Yılın Sonuna Doğru Yavaşladığı Görüldü
Raporda, yılın ikinci yarısında ticari faaliyetlerin ivme kaybettiği belirtildi. Özellikle dördüncü çeyrekte mal ticaretinin yüzde 0,5’in altında büyüdüğü, hizmet ticaretinin ise yalnızca yüzde 1 arttığı aktarıldı. 2024’ün son çeyreğinde ticarete konu olan malların fiyatlarının sabit kalmasıyla ticaret enflasyonunun sıfıra yaklaştığı, böylece pandemi sonrası yüksek enflasyonun etkilerinin giderek azaldığı ifade edildi.
Gelişmekte Olan Ekonomiler Ticari Büyümeye Liderlik Etti
2024’te küresel ticaretteki genişlemenin büyük ölçüde gelişmekte olan ülkelerden kaynaklandığı raporda vurgulandı. İthalat ve ihracat, yıl boyunca yüzde 4 artarken, dördüncü çeyrekte yüzde 2 büyüme gösterdi.
Özellikle Doğu ve Güney Asya ekonomilerinin öne çıktığı belirtilirken, Çin ve Hindistan’ın küresel ticaret ortalamasının üzerinde bir performans sergilediği aktarıldı. Buna karşılık, Rusya, Güney Afrika ve Brezilya gibi ülkelerde yılın büyük kısmında ticari durgunluk gözlemlenirken, son çeyrekte toparlanma belirtileri görüldü.
Gelişmiş ekonomilerde ise ticaretin daha durağan bir seyir izlediği belirtildi. Yıl genelinde ithalat ve ihracat yatay seyrederken, son çeyrekte yüzde 2’lik bir düşüş yaşandı.
ABD-Çin ve AB Ticaret Dengesinde Değişimler Yaşandı
Raporda, küresel ticaret dengelerinin 2022 seviyelerine döndüğü belirtildi. ABD’nin Çin ile ticaret açığının yılın dördüncü çeyreğinde 14 milyar dolar artarak 355 milyar dolara ulaştığı kaydedilirken, Avrupa Birliği (AB) ile olan açığın da 12 milyar dolar yükselerek 241 milyar dolara çıktığı aktarıldı.
Öte yandan, Çin’in güçlü ihracatı sayesinde ticaret fazlasını 2022’den bu yana en yüksek seviyeye taşıdığı ifade edildi. Avrupa Birliği ise enerji fiyatlarının düşmesiyle önceki açıklarını kapatarak 2024 yılında ticaret fazlası vermeye başladı.
2025 için En Büyük Risk: Küresel Parçalanma
UNCTAD’ın raporunda, ticaretin 2025’in ilk aylarında istikrarlı bir seyir izlediği, ancak küresel ekonominin jeopolitik gerilimler, korumacı politikalar ve ticari anlaşmazlıklar nedeniyle risklerle karşı karşıya olduğu vurgulandı.
Navlun endekslerinde yaşanan düşüşün, imalat ürünleri ve emtia talebindeki zayıflamayı işaret ettiği belirtilirken, belirsizliğin iş dünyasını olumsuz etkileyebileceği ifade edildi.
Raporda, "2025'te en büyük zorluk, uzun vadeli büyümeyi riske atmadan politika değişikliklerini yönetmek ve küresel ticaretin bölgesel bloklara ayrılmasını önlemek olacak" değerlendirmesine yer verildi.
