Kişiye ötanazi yapmak demek ölümcül bir enjeksiyon veya yüksek dozda ilaç vererek, kişiyi yaşam destek ünitesinden ayırarak yaşamını sonlandırmak anlamına gelmektedir. Ötanazi, bir kişinin daha fazla acı çekmemesi adına tıbbi veya hukuki yollarla yaşamına son verilmesidir. Ötanazi kelimesi Yunanca kökenli bir kelimedir ve ‘iyi ölüm’ ya da ‘hayırlı ölüm’ anlamına gelir.
Günümüzde ötanazi, kişinin kendi yaşamı üzerindeki hakkı konusunda etik, hukuki ve dini açılardan oldukça tartışılan bir konudur. Ötanazi kimi ülkede yasalken kimi yerde ise kesinlikle yasaktır. Bazı ülkelerde yardımlı intihar (doktorun hastaya ölümcül ilacı verdikten sonra hastanın ilacı kendisinin almasını sağlamak) yasal olabilmektedir.
Ötanazi Türleri Nelerdir?
Ötanazinin uygulanış şekline ve bireyin kendi hür iradesine göre ayrıldığı farklı kategoriler şunlardır:
Gönüllü (İstemli) Ötanazi: Bu türde kişi, bilinçli bir şekilde hayatına son verilmesini talep eder. Ölümcül bir hastalık, dayanılmaz acılar ya da yaşam kalitesinin geri dönülemez şekilde düşmesi gibi sebepler, bu türde öne sürülebilmektedir. Genel olarak hastanın yazılı veya sözlü beyanı ile gerçekleşir.
Gönülsüz (İstemsiz) Ötanazi: Kişinin bilinçsiz yani komada veya bitkisel hayatta olduğu durumlarda başvurulur. Hastanın yaşamına son verilmesi kararı, doktorlar veya ailesi tarafından belirlenir. Etik açıdan en tartışmalı türlerden biridir.
Zorunlu (Zoraki) Ötanazi: Kişinin kendi isteği dışında yaşamına son verilmesi anlamına gelir. Genellikle etik ve hukuki açıdan suç kabul edilen bu türün, geçmişte Nazi Almanyası’nda engelli bireylerin öldürülmesi gibi örnekleri akla gelmektedir.
Aktif Ötanazi: Bu türde kişinin hayatına son vermek için doğrudan (örneğin ölümcül ilaç enjekte etmek vb.) bir eylem gerçekleştirilir.
Pasif Ötanazi: Yaşamın sürmesini sağlayan tıbbi desteklerin kesilmesiyle birlikte (örneğin solunum cihazının kapatılması, tedavinin durdurulması vb.) kişinin doğal yollarla ölmesine izin verilir.
Ötanazi Hangi Ülkelerde Yasal Hangi Ülkelerde Yasak?
Yasal Olan Ülkeler: Hollanda, Belçika, Lüksemburg, Kanada, İspanya ve bazı ABD eyaletleri
Yasak Olan Ülkeler: Türkiye dahil birçok ülkede ötanazi yasaktır ve cinayet veya cinayete yardım etme suçu olarak kabul edilir.
Ötanaziye Dair Etik Tartışmalar Nelerdir?
Ötanaziye destek veren kişiler insanların acı çekmeden, onurlu bir şekilde ölme hakkı olduğunu savunmaktadır. Ötanazi savunucuları ölümcül hastalıkların neden olduğu dayanılmaz ağrıların ve ıstırabın sona erdirilmesi gerektiğini öne sürmektedir.
Ötanaziye karşı olanlar ise insan hayatının kutsal olduğunu ve hiçbir koşulda sonlandırılmaması gerektiğini savunmaktadır. Ötanazi karşıtları, bu durumun kötüye kullanım riski olabileceğini, ekonomik veya sosyal baskılarla insanların ölmeye zorlanabileceği fikrini benimser. Bu kişiler aynu zamanda tıbbın temel amacının yaşamı kurtarmak olduğunu söyler.
