Temelde, üzerine çeşitli malzemeler konulmuş bir yassı ekmek olan pizza, tarih boyunca birçok kültürde farklı biçimlerde ortaya çıkmıştır. Modern pizza, özellikle İtalya'nın mutfak geleneğiyle ilişkilendirilmekte olup, ABD'de geçirdiği dönüşümle global bir fenomene dönüşmüştür.
Antik Öncüler
Yassı ekmek üzerine malzemeler ekleme fikri eski çağlara kadar uzanır. Antik Medeniyetlerde farklı yassı ekmekler üretilmiş ve bu ekmekler çeşitli yiyecekler, otlar ve baharatlarla zenginleştirilmiştir:
Manakish: Levant bölgesinde popüler olan manakish, genellikle kıyma, baharat karışımı olan za'atar veya peynir ile hazırlanır. UNESCO tarafından Lübnan'ın simgesi olarak kabul edilmiştir.
Koka: İspanya'da popüler olan koka, tuzlu ve tatlı çeşitli soslarla tüketilen bir yassı ekmektir.
Pita: Yunanistan ile ilişkilendirilen pita ekmeği, Orta Doğu kökenli olup, muhtemelen MÖ 12.500 civarında pişirilen ilk ekmeklerden biridir.
Focaccia: Roma döneminden önce tüketilen focaccia, zeytinyağı, otlar ve baharatlarla süslenen bir yassı ekmektir, ancak peynir ve domates içermez.
Domatesin Tanıtımı ve Pizza
İtalya'da pizza, özellikle domates bazlı tariflerle tanınmaya başlamıştır. Domates, 16. yüzyılda İtalya'ya tanıtılmıştır ve bu dönemden sonra domateslerin pizza tariflerine dahil edilmesi zaman almıştır. Domateslerin Napoli'ye tam olarak ne zaman getirildiği kesin olmamakla birlikte, 1800'lerin başlarında pizza menülerde yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Pizza, başlangıçta genellikle "pizza marinara" adı verilen, domates salçası ve çeşitli otlarla kaplanmış bir çeşidi olarak yapılmıştır. Mozzarella peyniri ve fesleğen yaprakları içeren “margherita” pizza ise, 1889'da İtalya'nın Kraliçesi Margherita için yaratılmıştır. Bu pizza, İtalyan bayrağının renklerini temsil eder ve modern pizza konseptinin temel taşlarından biridir.
Pizza, 19. yüzyılın sonlarında İtalyan göçmenler tarafından Amerika Birleşik Devletleri'ne taşınmıştır. İlk pizzacı, 1905 yılında Manhattan'da G. Lombardi's olarak açılmıştır. New York tarzı pizza, ince tabanı ile tanınır ve bu tarz bugün en popüler pizza çeşitlerinden biridir.
1940'lar ve 1950'ler, pizzanın ABD'de popülerleşme dönemidir. II. Dünya Savaşı sırasında Amerikan askerleri İtalya'da pizza tatmış ve eve döndüklerinde pizzayı aramaya başlamıştır. 1945'te, pizza fırını mucidi Ira Nevin'in geliştirdiği gazlı pizza fırınları, pizzanın daha hızlı pişirilmesini sağlamış ve bu sektörde devrim yaratmıştır.
1950'lerde, dondurulmuş pizza piyasaya sürülmüş ve evde kolayca hazırlanabilir hale gelmiştir. 1958'de Pizza Hut, 1959'da Little Caesar's ve 1960'ta Domino's gibi zincirler kurulmuştur, bu da pizza sektöründe büyük bir patlamaya yol açmıştır.
Küresel Olarak Nasıl Yayıldı?
Pizza, küresel çapta hızla yayılarak uluslararası bir fenomen haline gelmiştir. Latin Amerika, Doğu Avrupa ve Asya Pasifik bölgelerinde pizza pazarı önemli bir büyüme göstermiştir. Norveç, kişi başına en fazla pizza tüketimi ile dikkat çekerken, Almanya, Rusya, Japonya, Fransa, Avustralya ve İngiltere gibi ülkeler de pizza tüketiminde yüksek oranlara sahiptir.
Pizza, hem pratik hem de çeşitli malzemelerle hazırlanan çok yönlü bir yemektir. Sonsuz malzeme seçenekleriyle, pizza dünya çapında popüler bir tercih olmayı sürdürmektedir.
