Tavla, kökeni çok eskilere giden, 2 kişi arasında özel bir platformda oynanan bir şans oyundur. Tavla, 15 siyah ve 15 beyaz pul ile 2 zar kullanılarak oynanır.
Osmanlı döneminde de popüler olan bu oyuna ‘nerd’ denilmekteydi. Bu kelimenin haricinde tavlaya ‘nert’ ve ‘nerttahta’ da denilmiştir.
Tavla, dünyanın en eski masa oyunlarından biri olup, pek çok millet tarafından sahiplenilen bir mirasa sahiptir.
Tarihi Kökenler
Tavlanın tarihi M.Ö. 3000 yıllarına kadar uzanır. Antik Romalılar, Ludus Duodecim Scriptorum (12 çizgi oyunu) olarak bilinen ve modern tavlaya çok benzeyen bir oyun oynarlardı. Bu oyun, zamanla farklı toplumlarda farklı versiyonlarıyla geliştirilmiştir. Tavlanın ilk ortaya çıktığı dönemde, zarlar ve taşların malzemesinin kemik olduğu tahmin edilmektedir.
Denizli’nin Buldan ilçesindeki Tripolis Antik Kenti'nde yapılan kazılarda Antik Roma dönemine ait oyununun ilk versiyonu olduğu düşünülen kalıntılar bulundu.
Osmanlı Döneminde Tavla
Osmanlı döneminde, özellikle 1400'lü yıllarda, Türkler arasında tavla oyunu yaygınlaşmıştır. Osmanlı İmparatorluğu'nun yükseliş döneminde tavla, büyük bir önem kazanmıştır. Bugün Türkiye'de halen popülerliğini sürdüren bu oyun, kültürel bir miras olarak yaşatılmaktadır. Usta tavla oyuncuları arasında, zar kombinasyonlarının Farsçadan Türkçeye geçen isimlerini kullanma geleneği bulunmaktadır.
Tavlanın Anlamı ve Simgeleri
Tavla tahtası üzerindeki karşılıklı altışar hane, yılın 12 ayını simgeler. 15 beyaz ve 15 siyah pul ise bir aydaki 15 gece ile 15 gündüzü temsil eder. Ayrıca, karşılıklı on ikişer hane de günün 24 saat olmasına işaret eder. Yani tavla oyunu aslında 1 yıl olarak ifade ettiğimiz zaman dilimine karşılık gelen semboller bütünüdür. Söz konusu simgeler, tavlanın derin kültürel ve tarihi bağlarını gösterir.
Oyunun Kuralları ve Şans Faktörü
Tavlada yaklaşık 4.500 civarında hamle olasılığı bulunduğundan, oyunda pratik yaparak mahirleşmek önemlidir. Fakat zar oyunu olması nedeniyle şans faktörü de büyük bir rol oynar. Modern tavla ve geleneksel tavla olarak ikiye ayrılan bu oyunda, modern tavla genellikle federasyon standartlarına uygun olarak zarların fincan ya da ayrı bir mekanizma ile atılması gibi kuralları içerir. Çünkü kimileri bu oyunda zar tutma konusunda epey iyidir.
Tavla, kökeni antik çağlara dayanan ve birçok kültür tarafından benimsenen bir oyundur. Zamanla farklı toplumlar ve kültürler tarafından geliştirilmiş ve çeşitlendirilmiştir. Osmanlı döneminden günümüze kadar uzanan bu oyunun, ülkemizde kültürel ve tarihsel önemi büyüktür. Tavla, hem stratejik düşünme yeteneğini geliştirir hem de şans faktörüyle oynayanlara ve oyunu izleyenlere heyecanlı anlar yaşatır.
