İnce gümüş tellerin birleştirilmesinden ibaret olan telkâri, bir çeşit gümüş işleme sanatıdır. Telkâri, tamamen elde yapılan bir işlemdir ve bundan dolayı teller kendilerinin etrafında oval ve yuvarlak gibi şekiller oluşturularak sarılmaktadır. Genellikle gümüş ya da altın tellerin elle örülerek, kıvrılarak veya lehimlenerek çeşitli desenlerde birleştirilmesiyle oluşmaktadır.
Osmanlı döneminden bu yana özellikle takı ve süs eşyalarında kullanılan telkâri sanatı, zarif ve estetik görünümüyle dikkat çekmektedir. Telkâri kelimesi Arapça kökenli olup ‘tel’ (ince metal teli) ve ‘kari’ (işçilik, sanat) kelimelerinden türetilmiştir. Yani telkâri, ‘tel işi’ anlamına gelmektedir.
Telkârinin Tarihi
· Telkâri sanatı, M.Ö. 3000’li yıllara kadar dayanır ve Mezopotamya uygarlıklarında da izlerine rastlanır.
· Anadolu’da özellikle Osmanlı döneminde gelişmiş ve yaygınlaşmıştır.
· Günümüzde en çok Mardin, Midyat, Diyarbakır, Trabzon ve Beypazarı gibi şehirlerde yaşatılmaktadır.
Telkârinin Yapım Süreci Nasıldır?
1. Tel Hazırlama: Gümüş veya altın ince teller haline getirilir.
2. Desen Oluşturma: Telkâri ustası, tasarladığı desen doğrultusunda telleri kıvırarak şekillendirir.
3. Lehimleme: Hazırlanan motifler özel lehimlerle birleştirilir.
4. Temizleme ve Parlatma: Ürünler asit banyosu ve özel fırçalarla temizlenip parlatılır.
Telkârinin Kullanım Alanları Nerelerdir?
· Telkâri küpe, kolye, bilezik, yüzük gibi takıların yapımında sıkça kullanılmaktadır.
· Tespih, toka, broş gibi aksesuarların detay kısımlarında da telkâri sanatından faydalanılmaktadır.
· Telkari sanatına şekerlik, kutu, tepsi gibi ev dekorlarının yapımında da başvurulabilmektedir.
· Giysi süslemelerinde ve geleneksel kıyafetlerin detaylarında da telkâri izlerine rastlanabilmektedir.
Telkârinin Özellikleri Nelerdir?
Telkari el işçiliği gerektirir ve bu yüzden telkâri ile yapılan her ürün eşsizdir. Telkari sanatında çok ince ve zarif motiflerle çalışılır. Bu süsleme sanatı sabır ve yüksek dikkat istemektedir. Genellikle kadınlar tarafından beğenilen zarif ürünler ortaya çıkmaktadır.
