Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ev sahipliğinde gerçekleştirilen Türkiye-Azerbaycan-Özbekistan Üçlü İş Forumu, ticari iş birliklerini geliştirme ve ortak ekonomik projeleri gündeme taşıma amacıyla önemli adımlara sahne oldu. Programa, Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Özbekistan Cumhuriyeti Yatırımlar, Sanayi ve Ticaret Bakanı Laziz Kudratov ve Azerbaycan Cumhuriyeti Ekonomi Bakanı Mikayil Jabbarov katıldı.
TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, forumdaki konuşmasında özellikle Türk Devletleri Teşkilatı çerçevesinde şu ana kadar sağlanan başarılara değinerek serbest ticaret anlaşmasının önemine dikkat çekti. Hisarcıklıoğlu, "Gürcistan ile Serbest Ticaret Anlaşmamız var ancak Azerbaycan ve Özbekistan ile yok. Bu eksikliği gidermeliyiz. Türk dünyası bizim ailemizdir ve ailemizle daha yakın ekonomik bağlar kurmamız gerekiyor" ifadelerini kullandı.
Ticaret Hacmi Artırılacak
Hisarcıklıoğlu, 2024 itibariyle Türkiye-Özbekistan ticaret hacminin 3 milyar dolara ulaştığını belirterek, bu rakamın 10 milyar dolara çıkarılması gerektiğini ifade etti. Türkiye’nin Azerbaycan ile olan mevcut ticaret hacminin enerji ithalatı dâhil 7 milyar dolar seviyesinde olduğuna dikkat çeken Hisarcıklıoğlu, ulaştırma ve enerji alanlarında potansiyelin daha etkin kullanılması gerektiğini kaydetti.
Kars-Nahçıvan Demiryolu Projesi
Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Hattı'nın mevcut kapasitesinin arttırılması ve yenileme çalışmalarının tamamlanması gerektiğini vurgulayan Hisarcıklıoğlu, Kars-Nahçıvan Demiryolu Projesi’nin de hızla hayata geçirilmesinin önemine işaret etti. Hisarcıklıoğlu, “26 Aralık tarihindeki Bakü ziyaretimizde Sayın Bakan ile bu konuyu görüştük ve Zengezur koridoru konusunda bir çalıştay gerçekleştirme kararı aldık” dedi.
Yüksek Navlun Maliyetleri Engel Teşik Ediyor
Forumda lojistik maliyetlerinin düşürülmesi gerekliliği de görüşüldü. Hisarcıklıoğlu, Özbekistan'a ulaşan bir tırın navlun üretinin ortalama 8 bin doları bulduğuna dikkat çekerek bu maliyetlerin azaltılmasının şart olduğunu belirtti. “Hazar Denizi’nde daha fazla ro-ro gemisinin hizmet vermesi gerekiyor” diyerek lojistik altyapısının geliştirilmesine vurgu yaptı.
Konuşmasında girişimcilik alanında yapılacak çalışmaların ekonomiye olumlu etkisine dikkat çeken Hisarcıklıoğlu, daha fazla girişimcinin desteklenmesi ve teşvik edilmesi gerekliliğini belirtti.
Hisarcıklıoğlu’nun konuşmasının ardından Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Özbekistan Cumhuriyeti Yatırımlar, Sanayi ve Ticaret Bakanı Laziz Kudratov ile Azerbaycan Cumhuriyeti Ekonomi Bakanı Mikayil Jabbarov açılış konuşmalarını gerçekleştirdi. Forum, üç ülke arasındaki iş birliği fırsatlarını ele alan panellerle devam etti.
Bakan Bolat’tan Ortak Ticaret Vurgusu
Forumun açılışında konuşan Ticaret Bakanı Bolat, geçen yıl Özbekistan’da başlatılan Dışişleri, Ticaret ve Ulaştırma Bakanları toplantısının bu yıl Türkiye’de devam ettiğini belirterek şu ifadeleri kullandı:
“Geçen yılki organizasyona ev sahipliği yapan Özbekistan’a teşekkür ederiz. Bu yıl biz Türkiye olarak ev sahipliği yapmaktan onur duyuyoruz. Özel sektör temsilcilerini de bu çalışmalara dahil ettik. Az sonra yatırım ve ticaret sunumları gerçekleşecek. Üc dost ve kardeş ülkenin ekonomik entegrasyonunu ilerletme gayretleriniz için hepinize teşekkür ediyorum.”
“Siyasi İlişkiler Mükemmel Seviyede”
Ülkeler arası siyasi ilişkilerin mükemmel seviyede olduğunu dile getiren Bakan Bolat, ekonomik ve ticari alanda da çok iyi bir noktaya gelindiğini belirtti. Bolat, şu bilgileri paylaştı:
“Türkiye ile Azerbaycan arasındaki ticaret hacmi geçen yıl 8 milyar dolara yükselirken, Özbekistan ile bu rakam 3,3 milyar dolara ulaştı. 2003’ten bu yana Sayın Cumhurbaşkanımızın liderliğinde Özbekistan’a ihracatımız 15 kat, Azerbaycan’a ise 9 kat artmıştır. Aynı dönemde ithalatımız Azerbaycan’dan 40 kat, Özbekistan’dan ise 10 kat artmıştır.”
Serbest Ticaret Vurgusu
Ticarette serbestleşmenin önümüzdeki dönemde daha da genişletileceğini vurgulayan Bolat, “Her iki ülke ile tercihli ticaret anlaşmaları imzaladık. Bu anlaşmaların kapsamını genişletmek için müzakerelerimiz sürmektedir. Yakın zamanda bu süreçleri tamamlayarak ticarette serbestleşmeyi daha da genişleteceğiz.” dedi.
Yatırımlar ve Müteahhitlik Projeleri
Enerji, elektronik, madencilik, tarım, sağlık ve bilişim gibi pek çok sektörde yatırımların artırılması için çalıştıklarını belirten Bakan Bolat, “Yatırım alanında Türkiye ile Azerbaycan arasında 37 milyar dolar, Özbekistan ile 4,4 milyar dolar karşılıklı yatırım bulunuyor. Müteahhitlik alanında ise Türkiye’nin Azerbaycan ve Özbekistan'da toplam 28 milyar dolarlık 836 projeyi başarıyla tamamladığını gururla ifade ediyorum.” değerlendirmesinde bulundu.
Ulaştırma ve Lojistik Alanında Stratejik Hedefler
Ulaştırma alanında engellerin kaldırılmasına yönelik görüşmeler gerçekleştirildiğini belirten Bolat, şu açıklamalarda bulundu:
“Orta Koridor Projesi ile Uzak Doğu’yu Büyük Okyanus'tan Avrupa'ya bağlayan bu stratejik hat üzerindeki yatırımlar hızla tamamlanmaktadır. Sizlerden daha fazla yatırım, ticaret ve hizmet bekliyoruz.”
Önemli Ekonomik Bağlar Güçleniyor
Forumda, Azerbaycan Ekonomi Bakanı Mikayıl Cabbarov ile Özbekistan Yatırım, Sanayi ve Ticaret Bakanı Laziz Kudratov, Türkiye ile birlikte üç ülke arasında gelişmekte olan ekonomik bağlara dikkat çekerek önemli açıklamalarda bulundular.
Azerbaycan Ekonomi Bakanı Mikayıl Cabbarov, ülkeler arasındaki stratejik işbirliğinin tarihsel köklere dayandığını belirtti. Cabbarov, şu ifadeleri kullandı:
“Jeopolitik önemimizin artmasıyla birlikte, iş modellerimizi güncelleme ihtiyacı doğmuştur. Azerbaycan olarak Türkiye'yi yabancı bir pazar değil, kendi ülkemiz gibi görüyor ve yatırımlarımızı buna uygun gerçekleştiriyoruz.”
SOCAR'ın Türkiye'deki yatırımlarına vurgu yapan Cabbarov, PETKİM fabrikasının yenilenmesinin de kritik bir adım olacağını dile getirdi. Karabağ bölgesinde 800'e yakın projenin hızlı bir şekilde devam ettiğini belirten Cabbarov, bölgeyi ekonomik olarak kalkındırma amacı taşıdıklarını ifade etti.
Teknik ve Kalite Standartlarında Ortak Adımlar
Özbekistan Yatırım, Sanayi ve Ticaret Bakanı Laziz Kudratov ise son yıllarda Türkiye ile ülkesi arasındaki ticaret hacminin yüzde 50 oranında artış gösterdiğine dikkat çekti. Geçtiğimiz yıl itibariyle bu hacmin 3 milyar dolara ulaştığını belirten Kudratov, şu değerlendirmede bulundu:
“Gümrük vergilerinin eşitlik esasıyla düzenlenmesi ve ortak kalite standartlarının geliştirilmesi önemli hedeflerimizdendir. Bürokratik engellerin azaltılması yönümüzde ülkelerimiz arasında stratejik belgeler oluşturma amacıyla çalışmalar yürütüyoruz.”
Ayrıca Kudratov, Özbekistan’daki yabancı sermayeli şirketlerin sayısının dört kat artarak 2 bin 100'e ulaştığını ifade ederek, bu çoğalmada Türkiye ve Azerbaycan yatırımlarının önemli rol oynadığını belirtti.
Ortak Büyümeye Vurgu Yapıldı
Forum kapsamında Azerbaycan Ulusal Girişimciler Konfederasyonu (ASK) Başkanı Memmed Musayev de ülkeler arasındaki tarihi ve kültürel bağlara dikkat çekerek, girişimciler için olumlu bir iş ortamı yaratma çabalarının süreceğini ifade etti.
Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme Ajansı (KOBİA) Başkanı Orhan Memmedov ise ülkesinin Türkiye ve Özbekistan ile olan ticari bağlarının daha da pekçinleştirilmesi gerektiğine vurgu yaparak uluslararası projelerde iş birliği önerisinde bulundu.
Azerbaycan İhracat ve Yatırım Teşviki Ajansı (AZPROMO) Başkanı Yusif Abdullayev de büyük projelere destek verme konusundaki sorumluluklarına dikkat çekti. Abdullayev, bu projelerin genişletilmesinin Azerbaycan açısından büyük önem taşıdığını belirtti.
Özbekistan Yatırım Teşviki Ajansı Müdürü Mansur Rasulev ise ülkeler arasındaki bu stratejik iş birliğinin Orta Asya bölgesine büyük katma değer sunacağını ifade etti.
