Uçak yolculuğu sırasında kulaklarımızın tıkanmasının temel nedeni, kabin basıncındaki ani değişikliklerin kulaklarımızın içinde yer alan basınçla uyum sağlayamamasıdır. Bu duruma “uçak kulağı” ya da tıbbi adıyla kulak barotravması denir. Bu olayın arkasında yatan temel mekanizma, kulaklarımızda bulunan östaki borusu ile ilgilidir.
Kulak Yapısı ve Östaki Borusunun Rolü
Kulak, üç ana bölümden oluşur: dış kulak, orta kulak ve iç kulak. Orta kulak, kulak zarının hemen arkasında yer alır ve bu bölümdeki basıncın çevreyle dengelenmesi önemlidir. Östaki borusu, orta kulağı burnun arka kısmına bağlayan ince bir borudur ve işlevi, orta kulak ile çevredeki hava basıncı arasında denge sağlamaktır.
Östaki borusu genellikle kapalıdır, ancak yutkunma, esneme veya çiğneme gibi hareketler sırasında açılır. Bu açılma, orta kulağa hava girişini sağlar ve dış basınçla denge kurar. Eğer bu denge sağlanamazsa, kulak zarı gerilir ve rahatsızlık hissi oluşur.
Uçak Yolculuğunda Basınç Değişiklikleri
Uçaklar hızla yüksek irtifalara çıkarken ve iniş sırasında kabin içindeki basınç hızla değişir. Normalde, östaki borusu basınç farkını dengelemek için açılır, ancak özellikle kalkış ve iniş sırasında bu dengeyi sağlamak zorlaşabilir.
Kalkışta: Uçak hızla yükseldiğinde, dış ortamın hava basıncı azalır. Östaki borusu düzgün çalışmazsa, orta kulaktaki basınç dışarıdaki düşük basınçla uyum sağlayamaz. Bu da kulakta bir tıkanma hissine yol açar.
İnişte: Uçak alçaldıkça, kabin içindeki basınç hızla artar. Orta kulaktaki basınç ise bu değişimi anında takip edemez ve östaki borusu yeterince hızlı açılmazsa, kulak zarında gerilme ve rahatsızlık hissi oluşur.
Uçak Kulağının Belirtileri
Kulak Tıkanması: Orta kulaktaki basınç, dış basınçla uyumsuz hale geldiğinde tıkanma hissi oluşur.
Ağrı: Eğer basınç farkı hızlı ve büyükse, kulak zarı gerilir ve bu da ağrıya yol açabilir.
İşitme Kaybı: Basınç farkı nedeniyle geçici işitme kaybı yaşanabilir. Orta kulak sıvı ile dolarsa bu işitme kaybı daha uzun sürebilir.
Kulak Çınlaması: Barotravma, kulak çınlamasına da neden olabilir.
Kulak Zarının Yırtılması: Nadir durumlarda, ani ve büyük basınç farkları kulak zarında yırtılmaya yol açabilir.
Uçak Kulağını Önlemek için Ne Yapılabilir?
Yutkunma ve Esneme: Yutkunmak ve esnemek östaki borusunu açar ve basıncı dengelemeye yardımcı olur. Uçak inişe geçtiğinde sık sık yutkunmak faydalıdır.
Sakız Çiğneme veya Şeker Emme: Sakız çiğnemek veya şeker emmek tükürük salgısını artırarak yutkunmayı kolaylaştırır ve östaki borusunun açılmasına yardımcı olur.
Valsalva Manevrası: Burun kapatılarak ağızdan hafifçe üflemek, östaki borusunu açar ve basıncı dengelemeye yardımcı olur. Ancak bu hareket dikkatli yapılmalıdır; aşırı üflemek kulak zarına zarar verebilir.
Decongestan Kullanımı: Eğer soğuk algınlığı, sinüs tıkanıklığı veya alerji varsa, uçuş öncesi bir burun spreyi veya dekonjestan kullanmak, burun tıkanıklığını hafifleterek östaki borusunun daha kolay açılmasını sağlar.
Özel Kulak Tıkaçları: Uçuş sırasında kullanılabilen özel tıkaçlar, basınç değişimini yavaşlatır ve kulakların daha rahat uyum sağlamasına yardımcı olur.
Uçak yolculuğunda kulak tıkanıklığı, kabin basıncı ile kulak içindeki basıncın uyum sağlayamamasından kaynaklanır. Östaki borusu bu uyumu sağlamak için önemli bir rol oynar, ancak çeşitli faktörler, bu süreci zorlaştırabilir. Basit önlemler ve tekniklerle uçak kulağı sorununun üstesinden gelinebilir.
