SİBEL BAY
Toprağın ve taşların, kütlesel tabakalar halinde yer çekiminin etkisiyle eğime doğru hareket etmesine heyelan denir.
Heyelan set göllerinin oluşmasında; jeomorfoloji, litoloji, iklim, bitki örtüsü gibi faktörler etkilidir. Toprağın engebeli ve parçalı olduğu, eğimli yerlerde heyelan riski yüksektir. Çünkü düz alanlarda heyelan oluşmamaktadır. Taşların kayaç çeşidi ve uzanışı çok önemlidir. Kil, marn gibi taşlar suyu tutmakta ve bunun sonucunda heyelan tetiklenmektedir.
Heyelan Set Gölleri Heyelan Sonucunda Meydana Geliyor
Toprak kayması olarak da adlandırılan heyelanlar eğimin yüksek olduğu yerlerde daha sık yaşanır. Heyelan set gölleri ise, heyelan sonucu akarsuyun önünün kapanmasıyla oluşur. Sürekli yağmur alan dağların topraklarının yumuşamasıyla heyelan meydana gelen Karadeniz’de, heyelan set göllerine daha sık rastlanmaktadır. Tortum, Sera, Abant, Yedigöller, Zinav, Boraboy ve Sülük ülkemizde heyelan sonucu meydana gelen set göllerindendir.
Yedigöller Havzası:
Yedigöller, Batı Karadeniz Bölgesi’nde, Bolu’nun 42 km. kuzeyinde Zonguldak’ın güneyinde yer alır. 1642 hektar büyüklüğündeki Yedigöller havzası, 1995 yılında milli park olarak korumaya alınmıştır. Yedi adet gölden oluşan havzada göllerin adı sırasıyla Büyükgöl, Sazlıgöl, Deringöl, Nazlıgöl, Seringöl, İncegöl ve Küçükgöl'dür.
Tortum Set Gölü
Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde, Erzurum'un Tortum ilçesine yaklaşık 20 km uzaklıktadır. Bölge, Türkiye'nin en büyük set gölü olarak bilinir. Tortum Set Gölü, doğal bir barajın sonucunda oluşmuştur. Tortum Deresi üzerine etkili olan heyelanlar sonucu dere yatağının kapanmasıyla göl oluşmuştur. Gölün yüzölçümü oldukça geniş olup, yaklaşık 8,5 kilometrekareyi kaplar. Derinliği ise ortalama 100 metreye kadar ulaşabilir. Tortum Set Gölü, muhteşem doğal güzelliklere sahip bir yerdir. Çevresinde yeşillikler ve dağ manzaraları bulunur.
Sera Set Gölü
Trabzon’un Akçabaat ilçesi sınırları içerisinde bulunan heyelan set gölüdür ve Yıldızlı, Derecik belediyelerinin arasında yer alan Derecik Vadisi’nde oluşmuştur. Göl, aşırı yağış sonucu 21 Şubat 1950 Salı günü Derecik Vadisi yamaçlarından kopan büyük kayaçların vadi tabanını tıkaması sonucu oluşmuştur. Dağdan kopan kütle 30 m genişliğinde, 650 m uzunluğunda, 130 m yüksekliğinde, 15 milyon m3 boyutlarındadır. Göl 18 günde tam halini almış, yöre halkı bizzat bir gölün oluşumuna tanıklık etmiştir. Suları tatlı olan gölde sazan, bıyıklı balık ve dere balığı bulunur. Göle sonradan atılan tatlı su kereviti fazlaca çoğalmıştır. Göl gideğinin 300 m aşağısında 1,2 MW kurulu güce sahip, yılda 5,64 GW elektrik üreten HES bulunur.
Abant Set Gölü
Bolu il merkezinin yaklaşık 34 km güneydoğusunda bulunmaktadır. Bolu'ya yaklaşık 2,5 saatlik bir mesafede yer almaktadır. Yaklaşık 1350 metre yükseklikte ve alanı 125 hektarı bulan bir göldür ve en derin yeri 18m’dir. Abant Gölü ve çevresi 9 Haziran 2022'de millî park olarak belirlenmiş, Abant Gölü Milli Parkı Türkiye’nin 48. milli parkı olmuştur. Abant Gölü, yeraltında meydana gelen tektonik çöküntüler sonucunda büyük taş bloklarının vadiyi doldurmasıyla oluşmuştur. Deniz seviyesinden yüksekliği 1328 m. yüzey genişliği 1.25 km² olup maksimum 18m. derinliktedir. Tabiat parkının en yüksek noktası 1794m. ile Erenler Tepesi iken en düşük noktası 1328m. ile Abant Gölü seviyesidir (OBM,1991rı merkezidir. Gölde kürek çekme, kanoyla gezinti ve balık avlama gibi etkinlikler yapılabilir.
Zinav Set Gölü
Tokat ili Reşadiye ilçesinde yer alan bir heyelan set gölüdür. Gölün en derin yeri 15 m, uzunluğu 1 km, genişliği 70–500 m, alanı 26 hektardır. Göl çevresi gürgen, meşe ve çam ağaçlarının bulunduğu ormanla çevrilidir. Gölde sazan başta olmak üzere çeşitli balık türleri yaşar. Göl özellikle kışın ördek ve diğer göçmen kuşların uğrak alanıdır. 2010 yılında turizm alanı ilan edilen göl alanının 29 hektarı göl, 21 hektarı ormanlık, toplam 50 hektardır. Tatlı su olduğu için, gölde Orman Bakanlığı tarafından alabalık aşılaması yapılmaktadır. Gölün yaklaşık 2 km kadar kuzeyinde 4 km'lik bir kanyon oluşmuştur ve 10 m derinliğe kadar bu kanyonda su sporları yapılmaktadır.
Boraboy Set Gölü
Amasya’nın Taşova ilçesine yaklaşık 25 km uzaklıkta, Boraboy köyünün batısında yer alır ve doğal bir heyelan set gölüdür. Boraboy Gölü'nün oluşumunu hazırlayan heyelan, bölgenin hem egemen kayaç yapısı hem de hemen bölgenin içinden geçen Kuzey Anadolu Fay Hattı ile ilgilidir. Kuzey Anadolu Fay Hattının oluşturduğu zayıf zon kırık hatları boyunca derine sızan sular, tüf ve anglomeralar üzerinde meydana gelen kütle hareketini kolaylaştırmış ve gölü oluşturan heyelana zemin hazırlamıştır. Heyelanla vadinin tıkanması sonucu Çatağın Deresi'nin sularının birikmesiyle göl oluşmuştur. Serin ormanlık alanlarıyla sıcaktan bunalan insanlara alternatif sağlayan göl alanı, 2017 yılında 70.000 ziyaretçi ağırlamıştır. Gölün de bulunduğu alan, "Boraboy Gölü Tabiat Parkı" içerisinde yer almaktadır.
Sülüklü Set Gölü
Bolu ilinin Mudurnu ilçesine bağlı Tavşansuyu köy sınırları içinde yer almaktadır. Tektonik hareketler sonucunda oluşan heyelan set gölü olan Sülüklü Gölü, Tavşansuyu köy merkezine 9 km mesafede yer almaktadır. Çevresindeki doğal yaşam alanı ile birlikte 809 hektarlık bir alana sahip olan gölün, kendi göl alanı ise alanının 60 dönümdür. 1200 rakımda bulunan gölde birçok endemik bitki türü ve yabani hayvan tespit edilmiştir.
