Gençlik döneminde geçirilen geçici aşamalar, deneyimler ve ilişkiler kişilik üzerinde belirleyici etkiler yaratırken, bireylerin öz kimliği üzerindeki etkileri de sorgulanmaktadır. Peki, yaşlandıkça kişiliğimiz gerçekten değişir mi?
Kişilik, bireylerin düşünce, duygu ve davranışlarının özgün bir örüntüsüdür. Çoğu insan, kişiliğin sabit bir yapıda olduğu inancını taşır. Ancak psikolojik araştırmalar, bu görüşün ötesine geçmektedir. Illinois Üniversitesi Urbana-Champaign'den psikolog Brent Roberts, kişiliğin gelişimsel bir olgu olduğunu ve statik bir yapıdan ziyade dinamik bir süreç olduğunu ifade etmektedir.
Kısa vadede kişilikteki değişimlerin pek fark edilmeyebileceğini belirten Roberts, uzun vadeli çalışmaların kişiliğin genel hatlarının belirli bir süre boyunca istikrarlı kaldığını gösterdiğini belirtmektedir. 2000 yılında Psychological Bulletin dergisinde yayınlanan bir meta-analizde, çocukluktan 70'li yaşların başına kadar değişen katılımcıların kişilik özellikleri incelenmiştir. Bu çalışmalarda, Büyük Beş kişilik özelliği (dışadönüklük, uyumluluk, vicdanlılık, deneyime açıklık ve nevrotiklik) gözlemlenmiş ve bireylerin kişilik özelliklerinin on yıllık dönemlerde tutarlı kalma eğiliminde olduğu saptanmıştır.
Michigan State Üniversitesi'nden Brent Donnellan, kişilik tutarlılığının 3 yaş civarında başladığını ve hatta daha erken dönemlere kadar uzanabileceğini belirtmektedir. Çocukların kişilik özellikleri, yetişkinlikteki davranışlarıyla örtüşmektedir. Örneğin, 3 yaşındaki utangaç bir çocuğun, 20 yaşında da benzer davranışlar sergilemesi mümkündür.
Erken dönem mizacı, bireylerin sonraki yaşam deneyimlerini etkileyen önemli bir faktördür. Child Development dergisinde yayınlanan 1995 tarihli bir çalışmada, 3 yaşından itibaren takip edilen çocukların daha utangaç olanlarının, ergenlik döneminde daha fazla mutsuzluk yaşadıkları gözlemlenmiştir.
Yaş ilerledikçe, kişiliğin değişim hızı yavaşlamakta ve belirgin hale gelmektedir. Roberts, bu değişimlerin beş ile on yıllık dönemlerde gözlemlenmediğini, ancak uzun vadede belirginleştiğini ifade etmektedir. 1960 yılında psikologlar, 440 binden fazla lise öğrencisine anket uygulayarak, elli yıl sonra aynı gruptan 1952 kişiye yeniden anket uygulamışlardır. 2018'de Journal of Personality and Social Psychology'de yayınlanan sonuçlar, katılımcıların 60'lı yaşlarında ergenlere kıyasla daha yüksek seviyelerde duygusal istikrar ve sosyal duyarlılık sergilediklerini göstermiştir.
Uzunlamasına araştırmalar, kişiliğin zamanla "olgunlaşma" eğiliminde olduğunu ortaya koymaktadır. Kişilik değişiklikleri, bireylerin yaşam deneyimlerine ve değişen sosyal beklentilere bağlı olarak gerçekleşmektedir. Örneğin, bireylerin evlilik, ebeveynlik gibi deneyimlerin yanı sıra iş gücüne katılma ve sosyal rollerini değiştirme süreçlerinde kişiliklerinin yavaş bir evrim geçirdiği tespit edilmiştir.
