2023'te Türkiye'nin AR-GE harcamalarının yüzde 29,7'si Ankara'da gerçekleştirilirken, başkent AR-GE personeli istihdamında da önemli bir rol oynadı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2023 yılı Araştırma-Geliştirme Faaliyetleri Araştırması sonuçlarını açıkladı.
Buna göre, 2023'te Türkiye'de araştırma ve geliştirme (AR-GE) faaliyetlerine yapılan harcamalar, bir önceki yıla göre önemli bir artış göstererek 377,5 milyar lira seviyesine ulaştı. Bu artışla birlikte, ülkenin gayri safi yurtiçi AR-GE harcamaları, Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'nın (GSYH) yüzde 1,42'sine denk geldi.
Mali ve Mali Olmayan Şirketler Lider
AR-GE harcamalarında en büyük payı yüzde 65,1 ile mali ve mali olmayan şirketler aldı. Yükseköğretim ise yüzde 30’luk payla ikinci sırada yer aldı. Kar amacı gütmeyen kuruluşlar ise genel devlet AR-GE harcamalarının yüzde 4,9'unu üstlendi.
AR-GE Personeli Sayısı Artıyor
2023 yılında, Türkiye'de toplam 290 bin 850 kişi araştırma ve geliştirme personeli olarak görev aldı. Bu rakam, tam zaman eşdeğeri (TZE) cinsinden hesaplandığında büyük bir iş gücü oluşturdu. AR-GE personelinin çoğunluğu, mali ve mali olmayan şirketlerde çalışırken, yükseköğretimdeki personel oranı da dikkate değeri.
Kadın AR-GE Personelinin Oranı Yükseliyor
Kadın çalışanlar, AR-GE personelinin yüzde 34,1'ini oluşturuyor. Bu oran, yükseköğretimde yüzde 47,7'ye kadar yükselirken, mali ve mali olmayan şirketlerde kadınların oranı yüzde 27,8 olarak belirlendi.
Eğitim Düzeyine Göre Personel Dağılımı
AR-GE personelinin yüzde 38,3'ü lisans mezunu, yüzde 31'i ise doktora veya eşdeğeri eğitim düzeyine sahip. Yüksek lisans, meslek yüksekokulu ve lise düzeyindeki personel oranları sırasıyla yüzde 21,4, yüzde 4,9 ve yüzde 4,4 olarak kaydedildi.
AR-GE Harcamalarının Bölgeler Bazında Dağılımı
AR-GE harcamalarında en yüksek paya sahip bölge, yüzde 29,7 ile Ankara (TR51) oldu. Bunu, İstanbul (TR10) ve Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova (TR42) takip etti. Bu bölgelerde toplam AR-GE harcamalarının büyük kısmı gerçekleştirildi.
Yüksek Teknoloji Faaliyetlerinde Önemli Artış
AR-GE harcamalarının büyük bir kısmı yüksek teknoloji faaliyetleri üzerine yoğunlaştı. İmalat sanayisindeki AR-GE harcamalarının yüzde 47,5’i yüksek teknoloji sektöründe yapılan faaliyetlerden kaynaklandı. Bu, Türkiye'nin teknolojiye dayalı AR-GE yatırımlarının arttığını gösteriyor.
Araştırmacı Sayısındaki Artış
2023 yılında, orta yüksek teknoloji faaliyetleri yürüten girişimlerde en fazla araştırmacı istihdamı sağlandı. 32 bin 778 araştırmacı, bu sektörde çalışırken, yüksek teknoloji faaliyetleri yürüten şirketlerde ise 19 bin 865 araştırmacı görev aldı. Bu da Türkiye’nin araştırma gücünün giderek daha güçlü hale geldiğini ortaya koyuyor.
Türkiye'nin 2023 AR-GE harcamaları ve personel istihdamı, özellikle yüksek teknolojiye yapılan yatırımlarla ön plana çıkıyor. AR-GE’ye yapılan harcamaların büyük bir kısmı mali ve mali olmayan şirketlerden gelirken, yükseköğretim sektörü de önemli bir pay alıyor. Bu gelişmeler, Türkiye’nin bilimsel ve teknolojik ilerlemesinde önemli bir adım olarak görülüyor.
