Küçük bir odada dolaşırken neden oraya neden gittiğinizi veya konuşmaya başlamak üzereyken aniden ne söyleyeceğinizi mi unutuyorsunuz? İnsan beyni genellikle birçok girdi, düşünce ve eylemi dengede tutar, ancak bazen kısa devre yapmış gibi görünür. Peki, az önce düşündüğümüz şeyi neden unutuyoruz?
Unutmanın nedenini anlamak, hafızanın nasıl çalıştığını ve hafıza ile ilgili bazı yanlış anlamaları çözmeyi gerektirir. Hafızanın çok farklı bileşenleri vardır ve bunlar farklı bilişsel süreçlerle de ilişkilidir.
Bu bağlamda, iki farklı hafıza türünü anlamak önemlidir: uzun vadeli hafıza ve çalışma hafızası. Uzun vadeli hafızalar, beynimizde uzun süre boyunca depolanan bilgi, deneyim ve becerileri içerir. Bunlar saatler, yıllar hatta ömür boyu sürebilir. Çalışma hafızası ise, sadece birkaç saniye veya dakika boyunca zihnimizde kalan düşüncelerdir.
Çalışma hafızası, "bilinçli düşüncenin çizim tahtası" gibidir. Yeni bilgi parçacıkları, içsel diyaloglar ve duyusal girdiler çalışma hafızasına yönlendirilir ve çalışma hafızasının bazı özellikleri, bu düşünceleri neden unuttuğumuzu açıklayabilir.
İlk olarak, çalışma hafızasının kapasitesi oldukça sınırlıdır. İnsanların genellikle çalışma hafızasında aynı anda yaklaşık dört ila yedi "parça" bilgi tutabileceği tahmin edilmektedir. Bu "parçalar"ın hepsine aynı anda hâkim olmak yerine, beyin bir düşünceden diğerine geçerken birinin kaybolması daha olasıdır.
İkinci olarak, beyin, yeni bilgileri almak için çalışma hafızasından önemsiz olanları hızla siler. Kısa vadeli hafızalar uzun vadeli hafızaya aktarılmadığı sürece, genellikle bilinçli düşünceden hızla silinir.
Beyin gerçekte çoklu görev yapamadığından, beyin farklı düşünceleri "dengeliyor" ve bu, bilinçli çaba ve dikkat gerektiriyor. Bu nedenle dikkat bir düşünceye odaklandığında veya başka bir yere yöneldiğinde, beyin önceki düşünceleri kaybetme eğiliminde oluyor. Yani bir nevi, beyin bir ‘topu’ düşürüyor ve bu yüzden unutuyorsunuz.
Beyin, uykusuz olduğunda veya alkol ya da diğer uyuşturucular tarafından etkilenmişse, çalışma hafızasında "topu düşürme" olasılığı daha yüksektir. Yaş da burada bir faktördür. Bilim insanları çalışma hafızasının fonksiyonunun 20'li yaşlarda zirveye ulaştığını ve orta yaşlarda azalmaya başladığını belirtiyor.
Unutmamak için Ne Yapabiliriz?
Ancak sık sık düşüncelerinizi unutuyorsanız, işte size yardımcı olabilecek öneriler...
Unutmanın önüne geçmek için, çoklu görev yapmaktan kaçınmalısınız. Ayrıca, bağlamı yeniden oluşturmak size yardımcı olabilir. Bu, önceki odaya geri dönmek veya düşünceleri tekrar gözden geçirmek anlamına gelir.
Bu bağlam ipuçları, beynin kısa süreli hafızadan düşünceyi geri getirmek için ekstra bir destek sağlamasına yardımcı olabilir.
