Günlük hayatta sıkça kullandığımız pek çok deyimin arkasında ilginç hikayeler bulunmaktadır. Hanya'yı Konya'yı görmek deyimi de bunlardan biridir.
Türk Dil Kurumu'na göre, bu deyim "Bir işin asıl yönünü anlayarak aklı başına gelmek, aydınlanmak" anlamına gelir. Ayrıca, Hanya'yı Konya'yı bilmek veya anlamak şeklinde de kullanılır. Ancak deyimin kökeni ve anlamı üzerine ilginç efsaneler ve hikayeler bulunmaktadır. Detayları birlikte inceleyelim.
Dilimizde yüzyıllardan beri kullanılan birçok ilginç deyime rastlamak mümkündür. Hanya'yı Konya'yı görmek de bu deyimlerden biridir. Deyim, zaman zaman "Hanya'yı Konya'yı anlamak" veya "Hanya'yı Konya'yı bilmek" şeklinde de kullanılır ve bir işin gerçek yönünü kavrayarak aklı başına gelmek, aydınlanmak anlamına gelir. Ancak bu deyimin kökeninde nasıl bir hikaye yatar?
Hanya’yı Konya’yı Görmek Deyiminin Hikayesi Ne?
Bu deyimi anlamak için öncelikle deyimde geçen Hanya hakkında bilgi vermek gerekir. Hanya, Girit Adası'ndaki önemli şehirlerden biridir. Ancak bu deyimde bir araya gelen bu iki şehir arasında nasıl bir bağlantı kurulmuştur?
Bazı rivayetlere göre, Hanya'yı Konya'yı görmek deyiminin kökeninde Osmanlı döneminde Girit'te görevlendirilen zalim bir Konyalı vali bulunmaktadır.
Anlatıya göre, Konya'dan Girit'in Hanya şehrine gönderilen bir vali, ilk olarak vergileri halkın ödeyemeyeceği düzeyde artırıyor. Adanın Rum ileri gelenleri, Hristiyan oldukları için zaten ağır vergiler ödediklerini ve daha fazlasını ödeyemeyeceklerini belirtse de, Konyalı vali bu duruma duyarsız kalıyor. Anlatının devamında, Hanya halkı, bir gece yatsı namazından çıkan zalim valiyi feci şekilde dövüyor. Bu olay sonrasında Hanya halkı, güç bela ayağa kalkan ve evine doğru yönelen valiye "Şimdi, Hanya'yı Konya'yı anladın mı?" diye bağırıyor. İşte bu efsaneye göre yazımızın konusu olan deyim bu noktada ortaya çıkıyor.
Ancak deyimin kökenleri hakkında başka bir rivayet de mevcut.
Osmanlı İmparatorluğu'nun Girit'i fethettiği döneme dayanan bir başka rivayete göre, Osmanlı askerleri Girit'e ilk adım attıklarında karşılaştıkları yerleşim yeri, Hanya şehrine 15-20 dakika uzaklıkta bulunan ve "gönye, köşe" gibi anlamlara gelen "Gonya" olarak bilinen bir yerdir. Anlatıya göre deyim, ilk olarak "Hanya'yı Gonya'yı görmek" şeklinde ortaya çıkar ve zamanla "Gonya" yerine "Konya" gelir.
Konya’nın deyimin ilk versiyonunda yer almadığını belirten başka anlatılara da rastlamak mümkün.
Buna göre deyimin orijinalinde yer alan ikinci şehir Konya değil, Kandiye. Kandiye de tıpkı Hanya gibi Girit Adası’ndaki şehirlerden. Deyimin ortaya çıkmasına sebep olan şey ise her iki şehrin de birer sürgün bölgesi olması. Bununla birlikte Hanya’yı Konya’yı görmek deyiminin kökenine ışık tutan daha başka anlatılar da var.
Ancak bunların hemen hepsi yukarıda bahsettiğimiz hikayelerle çeşitli benzerlikler gösteriyor.
