Bilim insanları dünyanın dört bir yanında çok sayıda antik ayakkabı keşfettiler. Bunlar arasında Ermenistan'da bulunan 5.500 yıllık deri ayakkabılar, İspanya'da bulunan 6.200 yıllık çim sandaletler ve Missouri'de bulunan 8.300 yıllık ayakkabılar yer alıyor. Peki, insanlar ayakkabıları ne zaman icat etti?
Antik Ayakkabıların Keşfi
Oregon Üniversitesi Doğa ve Kültür Tarihi Müzesi'nde arkeolojik araştırma direktörü olan Thomas Connolly'ye göre, araştırmacıların doğrudan tarihlediği en eski ayakkabı, Oregon'un merkezindeki Fort Rock Mağarası'nda bulunan 10.400 yıllık bir çift sandalet. 1938'de Fort Rock Mağarası'nda kazı yapmaya başlayan arkeologlar, adaçayı kabuğu ve diğer liflerden dokunmuş düzinelerce sandalet keşfettiler. Benzer ayakkabılar, Sierra Nevada ve Rocky Dağları arasındaki kurak ABD bölgesi olan kuzey ve batı Büyük Havzası'ndaki yaklaşık bir düzine alanda bulundu.
Connolly, Fort Rock Mağarası'ndaki sandaletlerin ince işçilikle yapıldığını ve düz bir taban ve ayak örtüsüne sahip olduklarını belirtiyor. Bölgedeki Klamath ve Kuzey Paiute halkları gibi yerli gruplarla yapılan röportajlara göre, dokunmuş ayakkabılar kış aylarında soğuk bataklıklar ve göllerin çevresinde çalışmak için kullanılmış.
Ayakkabıların Tarihçesi
Antik ayakkabıların yapımında kullanılan hayvan derileri, bitki lifleri ve diğer malzemeler zamanla parçalanma eğilimindedir. Bilinen en eski ayakkabılar 10.000 yıldan daha eskidir ancak fosilleşmiş ayak izleri atalarımızın bunları çok daha önce giydiğini gösteriyor.
Nevada'da bulunan ve Spirit Cave Mumyası olarak bilinen bir insan kalıntısının, Fort Rock Mağarası'ndaki sandaletlerden daha eski ayakkabılara sahip olabileceği düşünülüyor. Yaklaşık 10.600 yaşında olan mumyanın deri mokasenleri olduğu belirtiliyor. Ancak bilim insanları bu ayakkabıların yaşını doğrudan ölçmemiştir.
Ayakkabı İzlerinin Tarihi
2023 tarihli bir araştırmaya göre, Güney Afrika'daki bir plajdaki fosil izleri 150.000 yıla kadar uzanan ayakkabı izleri olabilir. Güney Afrika'daki Nelson Mandela Üniversitesi'nde araştırma görevlisi olan Charles Helm ve meslektaşları, bu fosil izlerini incelediklerinde ayak parmaklarının izinin olmaması dışında insan ayak izlerine benzediğini fark ettiler; bu da izleri oluşturan kişinin ayakkabı giymiş olabileceğini düşündürdü.
Helm, atalarımızın uzun zaman önce ayakkabı geliştirme ve giyme kapasitesine sahip olduğunu düşündüğünü belirtiyor. Antik ayakkabıların yapıldığı organik maddelerin zamanla yok olduğu için doğrudan fosil izine rastlanmamış olabilir.
2023 çalışmasında araştırmacılar, antik ayakkabıların nasıl görünebileceğine dair fikirler edinmek için modern Yerli San halkının Kalahari Çölü'nün kumları üzerinde kullandığı sandaletlere baktılar. Ayrıca ayakkabı giyen bir şamanı tasvir eden 2.000 yıllık San kaya sanatını incelediler. Güney Afrika'nın güney kıyısındaki kumlarda patikalar oluşturmak için çeşitli ayakkabılar tasarladılar ve nemli, orta yumuşak kumda yapılmış patikalara sahip açık, sert tabanlı bir tasarımın fosil patikalara en uygun olduğunu buldular.
