Jeopolitik gerilimlerin etkisiyle dünya çapındaki askeri harcamalar 2024 yılında reel olarak yüzde 9,4 oranında artarak 2 trilyon 718 milyar dolara yükseldi ve tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı.
Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI), küresel askeri harcamalara ilişkin 2024 raporunu yayımladı. Raporda, Avrupa ve Orta Doğu'da yaşanan ciddi artışların, geçen yılki küresel askeri harcamalardaki hızlı yükselişte önemli rol oynadığı vurgulandı.
SIPRI verilerine göre, küresel askeri harcamalar son 10 yıldır kesintisiz şekilde artarken, 2024'te Soğuk Savaş'ın bitiminden bu yana kaydedilen en büyük yıllık artış yaşandı. Ayrıca, dünya genelinde kişi başına düşen askeri harcama 334 dolara çıkarak 1990'dan bu yana en yüksek seviyeye erişti.
Türkiye'nin Askeri Harcamaları Son 9 Yılda Yüzde 110 Arttı
Raporda Türkiye’nin 2015-2024 döneminde askeri bütçesini yüzde 110 oranında artırdığı bilgisine yer verildi. Ülkenin 2024'teki askeri harcamalarının bir önceki yıla göre yüzde 12 artarak 25 milyar dolara ulaştığı kaydedildi.
SIPRI'nin analizine göre, 2024 yılında dünya genelinde askeri harcamalarda geniş çaplı bir artış gözlendi. Özellikle Avrupa ve Orta Doğu bölgelerinde savunma bütçelerinde ciddi yükselişler yaşandı.
Malta hariç tüm Avrupa ülkelerinin askeri harcamalarını artırdığına dikkat çekilen raporda, Ukrayna savaşı ve ABD'nin NATO'ya bağlılığına dair tartışmaların, Avrupa'daki askeri harcamaların yüzde 17 oranında artmasına neden olduğu aktarıldı.
Dünyada en fazla askeri harcama yapan beş ülke sırasıyla ABD, Çin, Rusya, Almanya ve Hindistan olurken, bu beş ülkenin toplam harcamalarının dünya genelindeki askeri harcamaların yüzde 60’ını oluşturduğu belirtildi.
ABD, NATO Harcamalarının Yüzde 66'sını Tek Başına Karşıladı
SIPRI'nin raporunda, ABD'nin 2024 yılında askeri harcamalarının bir önceki yıla kıyasla yüzde 5,7 artarak 997 milyar dolara çıktığı ifade edildi. Ayrıca, ABD'nin 2015-2024 yılları arasında askeri harcamalarını yüzde 19 artırdığı kaydedildi.
Verilere göre, ABD'nin geçen yılki askeri harcamaları dünya genelindeki askeri harcamaların yüzde 37'sine, NATO üyelerinin toplam savunma harcamalarının ise yüzde 66'sına denk geldi.
Avrupalı NATO üyelerinin 2024 yılında askeri harcamalarını büyük ölçüde artırdığı ve bu ülkelerin NATO içindeki paylarının yüzde 30’a ulaştığı bilgisi verildi.
Raporda ayrıca, "2024 yılına gelindiğinde, üçüncü yılına giren Rusya-Ukrayna savaşı, Avrupa'daki askeri harcamaları Soğuk Savaş sonrası seviyelerin üzerine taşıdı" değerlendirmesi yapıldı.
Çin'in 2015-2024 döneminde askeri bütçesini yüzde 59 artırdığı belirtilen raporda, ülkenin 2024 yılı askeri harcamasının yüzde 7 artışla 314 milyar dolara çıktığı tahmin edildi.
Hindistan’ın askeri harcamaları ise geçen yıl yüzde 1,6 artarak 86,1 milyar dolara yükseldi. Hindistan’ın 2015-2024 dönemindeki askeri bütçe artış oranı ise yüzde 42 olarak kayıtlara geçti.
Almanya, Savunmaya Daha Fazla Kaynak Ayırdı
SIPRI verilerine göre Almanya, 2024'te 88,5 milyar dolarlık askeri harcamayla dünya sıralamasında ilk kez dördüncülüğe yükselerek Hindistan'ı geride bıraktı. Almanya’nın askeri bütçesi geçen yıl yüzde 28 artarken, 2015-2024 arasındaki toplam artış yüzde 89 oldu.
Rusya'nın 2024 yılı askeri harcamaları ise yüzde 38 artarak 149 milyar dolara ulaştı. Bu rakamın Rusya'nın gayrisafi yurt içi hasılasının (GSYH) yüzde 7,1’ine denk geldiği belirtildi.
Savaşın etkisiyle ekonomik yapısı ciddi zarar gören Ukrayna'nın 2024 yılı askeri harcamalarının yüzde 2,9 artışla 64,7 milyar dolara çıktığı kaydedildi. Bu harcamaların, ülkenin GSYH’sinin yüzde 34'ünü oluşturduğu ifade edildi. Ayrıca, Ukrayna’nın askeri harcamalarının Rusya’nın askeri harcamalarının yüzde 43'üne denk geldiği dikkat çekti.
İsrail'in Askeri Harcamalarında Tarihi Artış
Gazze’deki saldırılarını sürdüren İsrail'in 2024'te askeri harcamalarını yüzde 65 artırarak 46,5 milyar dolara çıkardığı açıklandı. SIPRI, bu artışın "1967 Altı Gün Savaşı'ndan bu yana en büyük yıllık artış" olduğunu vurguladı.
Öte yandan İran’ın askeri harcamaları yüzde 10 düşerek 7,9 milyar dolara geriledi. Raporda, "İran'a yönelik uygulanan yaptırımlar, ülkenin askeri bütçesini artırma kapasitesini ciddi şekilde sınırladı" ifadesine yer verildi.
İngiltere’nin askeri bütçesinin 2024 yılında yüzde 2,8 artarak 81,8 milyar dolara, Fransa’nın askeri harcamalarının ise yüzde 6,1 artışla 64,7 milyar dolara ulaştığı bildirildi.
Suudi Arabistan ise 80,3 milyar dolarlık askeri harcamayla 2024 yılında Orta Doğu'nun en büyük, dünyanın ise yedinci en büyük askeri bütçesine sahip ülkesi oldu.
SIPRI Askeri Harcamalar ve Silah Üretimi Programı Kıdemli Araştırmacısı Xiao Liang, 2024 yılında 100'ü aşkın ülkenin askeri harcamalarını artırdığını belirterek, "Hükümetler, genellikle diğer alanlardaki bütçelerden kesinti yaparak askeri güvenliğe öncelik veriyor. Bu durumun ekonomik ve sosyal sonuçları önümüzdeki yıllarda toplumlar üzerinde derin etkiler yaratabilir" açıklamasında bulundu.
1966 yılında kurulan SIPRI, küresel ölçekte çatışmalar, silahlanma, silah kontrolü ve silahsızlanma konularında araştırmalar ve raporlar hazırlamaya devam ediyor.
