Nükleer enerji ve kitle imha silahlarının temelini oluşturan nükleer fisyon, 20. yüzyılın en önemli bilimsel keşiflerinden biridir. Bu buluş, hem enerji üretimi hem de askeri güç açısından insanlık tarihinde çığır açmıştır. Ancak, bu önemli keşfin kime atfedilmesi gerektiği hâlâ bilim dünyasında tartışılmaktadır.
Nükleer Fisyonun Tanımı ve Keşfi
Nükleer fisyon, atom çekirdeğinin ağır elementlerde parçalanarak daha küçük çekirdeklere dönüşmesi ve bu süreçte büyük miktarda enerji açığa çıkmasıdır. İlk kez 1938 yılında, Alman kimyager Otto Hahn ve meslektaşı Fritz Strassmann, uranyum atomlarının nötron bombardımanına maruz kaldığında barium gibi daha hafif elementlere dönüştüğünü deneysel olarak tespit etti. Ancak bu deneyin altında yatan fiziksel mekanizma ve teorik açıklama, dönemin önde gelen fizikçilerinden Lise Meitner ve yeğeni Otto Frisch tarafından sağlandı.
Meitner ve Frisch’in Bilimsel Katkıları
Lise Meitner, Otto Frisch ile birlikte, Hahn ve Strassmann’ın deneysel sonuçlarını teorik bir çerçeveye oturttu. Meitner, Einstein’ın kütle-enerji eşitliği (E=mc²) prensibini kullanarak, atom çekirdeğinin bölünmesi sırasında açığa çıkan enerjinin kaynağını açıkladı. Ayrıca, bu sürece nükleer fisyon adını veren kişi de Meitner oldu. Frisch ise laboratuvar çalışmalarıyla bu teoriyi deneysel olarak doğruladı.
1944 yılında Nobel Kimya Ödülü yalnızca Otto Hahn’a verildi. Meitner ve Frisch’in çalışmaları ise göz ardı edildi. Tarihçiler, bu durumun o dönemde kadın bilim insanlarına yönelik önyargılardan kaynaklandığını savunuyor. Meitner’in katkıları, bilimsel keşfin anlaşılmasını sağlayan kritik adımlardan biri olmasına rağmen, yeterince takdir edilmedi.
Nükleer Fisyonun Etkileri
Nükleer fisyon, insanlığa enerji üretimi açısından yeni bir kaynak sundu. Günümüzde dünya elektriğinin yaklaşık yüzde 10’u nükleer enerji ile sağlanmaktadır. Bununla birlikte, fisyon teknolojisi aynı zamanda atom bombasının temelini oluşturmuş ve II. Dünya Savaşı’nın yıkıcı etkilerinde önemli bir rol oynamıştır.
Lise Meitner’in bilime olan katkıları, zamanla daha fazla takdir edilmeye başlanmıştır. İsmi, 1997 yılında periyodik tablodaki Meitnerium (Mt) elementine verilerek ölümsüzleştirilmiştir. Bu, onun bilim dünyasına yaptığı katkıların bir itirafı niteliğindedir.
