Türk halk müziğinin vazgeçilmez çalgılarından biri olan saz, hem huzurlu hem de eğlenceli bir hobi edinmek isteyenlerin tercih ettiği enstrümanlardan biridir. Bağlama olarak da bilinen bu telli çalgı, derin bir gövde ve sap boyunca uzanan tellerden oluşur. Sazın tekniğini ve notalarını kavradığınızda, çalması oldukça kolay bir hale gelir.
Sap üzerindeki tellerde gezinen bir el, gövde üzerindeki tellere tezeneyi vuran diğer elle birlikte notaları oluşturur. Telin şiddetli ya da hafif vurulması ise notaların tonunu ve tınısını belirler.
Saz ve Özellikleri
Sazlar, boyutlarına ve tel sayılarına göre farklı türlere ayrılır. En küçük türüne cura, en büyüğüne ise bağlama adı verilir. Uzun saplı ve kısa saplı çeşitler farklı müzik türlerine uygun sesler sunar. Örneğin, kısa saplı ve büyük tekneli bağlama, güçlü ve tok bir ses üretirken; uzun saplı sazlar daha ince ve tiz tonlara ulaşabilir.
Kısa ve uzun saplı sazların her biri üç tel grubuna sahiptir: la, sol ve re. Bu gruplardan la ve sol iki ince, re ise daha kalın üç telden oluşur. Sap boyunca birden fazla noktada bulunan yedi ana nota, çalınan eserin melodisini oluşturur. Saz çalmayı öğrenmek için bu temel bilgilerin bilinmesi büyük fayda sağlar.
Saz Çalmaya Başlamak için İpuçları
Saz çalmaya yeni başlayanların ilk adımda ince gövdeli bir öğrenci bağlaması seçmeleri önerilir. Doğru pozisyonu öğrenmek, notalardan önce gelen önemli bir adımdır. Sağ el ile tezene tutulurken, sol el sap kısmındaki notaları bulur. Sol elinizi sap üzerinde hareket ettirirken, sazın gövdesi bacağınıza tam oturmalı ve teller gözle değil ellerle hissedilmelidir.
Notaların yerlerini kavramak için küçük kağıtlara notalar yazılarak sapın üzerine yapıştırılabilir. Bu yöntemin yanı sıra, baş parmak üst notaları, diğer dört parmak ise alt perdeleri kontrol etmek için kullanılabilir. Uzun saplı bağlamalar için kelepçe benzeri aksesuarlar kullanarak temel notalara alışabilirsiniz. Saz çalmayı öğrenmek, düzenli egzersiz ve el koordinasyonunun geliştirilmesini gerektirir.
Saz Türlerine Göre Teknikler
Bağlama çalma teknikleri genel olarak birbirine benzese de, bazı türler belirgin farklılıklar gösterir. Örneğin, 4 telli sazlar, klasik sazlardan hem görsel hem de çalma tarzı açısından ayrılır. Elektro saz olarak da bilinen bu tür, kalın çelik tellerden oluşur ve klasik sazlardan daha kolay bir kullanım sunar.
Elektro saz çalarken, teller üzerinde hareket etmek klasik sazlara göre daha basittir. Dört tel üzerinde parmaklarınızı gezdirerek yedi ana notayı çalabilirsiniz. Ayrıca bu saz, geniş ses aralığı ve kolay akort edilebilir yapısıyla dikkat çeker. Doğrudan ses sistemine bağlanabilen elektro sazlar, mikrofon gibi ekipmanlara ihtiyaç duymadan güçlü ve berrak bir ses sağlar.
Türk halk müziğinin ruhunu hissetmek ve eşsiz melodiler yaratmak isteyenler için saz, hem kolay öğrenilebilir hem de büyüleyici bir çalgıdır.
