Yap-İşlet-Devret (YİD) modeli, kamu altyapı projelerinin finansmanında ve idaresinde özel sektörün önemli bir rol üstlendiği bir yaklaşımdır. Bu model, bilhassa büyük ölçekli altyapı projelerinde kamu kaynaklarının sınırlı olduğu durumlarda etkili bir çözüm sunma vaadinde bulunur. YİD modelinde özel bir şirket, kamu kurumları tarafından belirlenen projeleri finansmanını üstlenerek inşa eder ve belirlenen bir süre boyunca işletmesini de üstlenir.
Projenin inşa aşamasında, özel sektör firması tüm yatırımı karşılar ve proje tamamlandığında, tesis ya da hizmet işletme sürecine geçer. İşletme süresi boyunca, özel sektör firması tesisin bakımını yapar, yönetimini üstlenir ve bu süreçte ürettiği hizmet veya malzemeyi kamu kurumlarına satmakla yükümlüdür. Söz konusu satışların detayları taraflar arasında imzalanan sözleşmede ortaya konulur.
YİD modelinin temel avantajlarından biri, kamu kurumlarının başlangıçta büyük bir finansal yükün altına girmek mecburiyetinde kalmamalarıdır. Kamu, projeyi işletmeye aldıktan sonra sadece belirlenen tarife ve bakım işlemleriyle ilgilenirken, özel sektör firması proje süresince aktif olarak tesisin performansından ve verimliliğinden sorumlu olur. Bu yaklaşım, genellikle kamu altyapı projelerinin daha hızlı tamamlanmasını ve daha etkili bir şekilde işletilmesini sağlar.
Sözleşme süresinin sonunda, tesisler özel sektör firması tarafından bakımlı, işlevsel ve eksiksiz bir şekilde ilgili kamu kurumuna devredilir. Bu devir, kamu kurumunun projenin tüm yönetim ve bakım yükümlülüklerini üstlenmeden devam edebilmesini sağlar. Bu model, kamu ve özel sektör arasında iş birliği oluşturarak her iki tarafın da yararına sonuçlar doğurur ve altyapı projelerinin başarılı bir şekilde tamamlanmasını destekler. Ancak burada mühim olan husus, bu modele gerçekten gerektiği zamanlarda başvurulması gerektiğidir. Ayrıca bu model üzerinde bir anlaşma sağlandığında kamuoyu anlaşmanın ayrıntıları hususunda aydınlatılmalıdır.
