Ersan AKBAŞ'ın 11 Mayıs 2024 tarihli yazısı: Neandertallerin de Sırları Var mıydı?
Neandertal insanı, yaklaşık 400 bin yıl önce ortaya çıkmış bir insan türü.
Neandertaller, 300 bin yıldan uzun bir süre yeryüzünde hayatta kaldılar ve 40 bin yıl önce ortadan kayboldular.
Bu nedenle haklarında pek fazla bilgi bulunmuyor.
Bilim insanları ise bu esrarengiz ilk insan türüne karşı araştırmalarını sürdürüyor.
İnsanlığın antik akrabalarının kalıntıları, günümüzde sadece birkaç yerde mevcut.
Bu kalıntıların bulunduğu en önemli yer ise hemen yakınımızda, Kuzey Irak’taki dağların içlerinde yer alan Şanidar Mağarası…
İnsanların kuzenleri kabul edebileceğimiz bu türün esrarengiz yaşamını anlatan bir belgesel, geçtiğimiz günlerde dijital palatform Netflix’te gösterime girdi: “Neandertallerin Sırları”
BBC’nin hazırladığı belgesel, Neandertal kalıntıları üzerinden onların neye benzediği, neler yaptığı, davranış ve yaşam biçimleri hakkında bilgi vermeye çalışıyor.
Verebiliyor mu?
Bence izleyen kişiye göre değişebilir. Çünkü elde fazla bir bilgi yok. Bu nedenle de hep varsayımlara dayalı bilgiler verilmeye çalışılmış.
Belgeselin can alıcı yerlerin tamamına yakını da yorumlardan oluşmuş.
Elinizde somut bir bilgi ve delil olmadığı için böyle bir durumda bilim insanı da olsanız yapabileceğiniz bir şey yok.
Kanıt ve kalıntı azlığı, sizi tahmin yürütmeye zorluyor.
Belgesel boyunca öne sürülen tezler de size ya geçiyor ya geçmiyor. Arkeoloji, işte böyle bir şey…
Bir kemik parçasından bile varsayımlar çıkartılmaya çalışılıyor.
Zaten belgeselin omurgasını da Şanidar Mağarası’ndaki kazılarda keşfedilen son derece iyi korunmuş bir Neandertal iskeleti oluşturuyor.
Varsayımları gerçekmiş gibi sunma eğilimine karşı, belgeselde soyu tükenmiş Neandertaller hakkında teknolojinin gelişimi sayesinde önemli keşifler de bulunuyor.
Örneğin bitki yedikleri, Neandertal dişinden toplanan diş taşlarından tespit edilebilmiş.
Diş taşı, ağza giren yiyeceklerden doğal olarak oluşan bir tabaka olduğundan etçil oldukları düşünülen Neandertal soyunun bitki yediği ortaya çıkmış.
Neandertallerin alet, araç ve gereç yaptıkları, bunları bir zeka katarak kullandıkları da belgeselde yer alıyor.
Fransa’daki bir mağarada, ateşi ışıklı meşale olarak kullandıkları da ileri sürülüyor.
Aynı mağaradaki esrarengiz dairelerden yola çıkılarak da “Dinin başlangıcı mı?” sorusu iddialı bir şekilde soruluyor.
Ölülerini bir ritüel eşliğinde belirli bir yere gömdükleri ve yas tuttukları iddiası belgeselde elle tutulur şekilde anlatılıyor.
İri yapılı bu türün konuştukları bir dilin olduğu da öne sürülenler arasında...
Kısacası Neandertallerin eli sopalı, kıt zekalı, basit vahşiler olmadığı tasvir ediliyor.
Aksine çok daha karmaşık oldukları ve Neandertal toplumunda şefkat ve merhamet unsurlarının bulunduğu belirtiliyor.
Neandertal kültüründeki insanların duygusal zekasının var olduğu da öne sürülüyor.
Ancak Neandertallerin birdenbire neden yeryüzünden silindikleri, belgeselde çok kısa yer alıyor.
Daha ayrıntılı bir şekilde ele alınabilirdi. Bir de belgeselin temposu oldukça düşük.
Sonuçta BBC’nin belgeseli, çığır açan bir belgesel değil. Dolayısıyla bir başyapıt da değil.
Yine de esrarengiz bir şekilde soyu tükenmiş antik insanları merak eden herkes için zamanları da varsa izlenebilecek bir belgesel diyebilirim. Karar sizin.
