Begüm ÖNCÜ'nün 24 Ocak 2025 tarihli yazısı: Doğal Afetlerde Yapay Zekâ Teknolojisi
Bu hafta meydana gelen, hepimizin çok büyük üzüntü yaşadığı yangın felaketinde hayatını kaybeden tüm insanlarımıza Allah’tan rahmet ve ailelerine sabır diliyorum.
Yapay zekâ sistemleri, doğal felaketleri önlemek ve müdahale etmek konusunda çeşitli formlarda fayda sağlayabilmektedir. Özellikle tahmin ve önleme, erken uyarı sistemleri, müdahale ve yönetim, kurtarma operasyonları, iş sürekliliği ve eğitim gibi konularda sağladığı verimlilik sayesinde süreçlerin daha kolay bir şekilde yönetilmesi sağlanabilmektedir. Doğal afetlerin önlenebilmesi maalesef mümkün değildir. Ancak çeşitli teknolojik analiz yöntemleri kullanılarak, olası durumlar simüle edilebilir ve hem önleyici hem de olay anında yapılması gerekenler noktasında uygulanacak çözümleri geliştirmek mümkündür.
Yapay zekâ teknolojileri güçlü veri analiz kabiliyetiyle meteorolojik ve jeolojik verileri analiz ederek olası felaketlerin tahmini konusunda öngörüde bulunabilir. Örneğin, hava durumu verileri, toprak nemi ve rüzgar hızı gibi faktörleri kullanarak yangın riski belirlenebilir. Gelişmiş modelleme kabiliyeti sayesinde olası doğal afet durumları belirlenip, simülasyonlarını oluşturmak için makine öğrenimi algoritmaları kullanılabilir. Bu modeler, doğal felaketlerin kapsamını ve etkilerini tahmin etmeye yardımcı olabilmektedirler. Doğal afetlerde oluşabilecek hasarı en az seviyede tutabilmek için en önemli bileşenler sensör ağlarıdır. Yapay zeka sistemleriyle entegre çalışan bir sensör altyapısı birçok konuda önceden önlem almak adına faydalı olacaktır. Örneğin sıcaklık, nem ve hava kalitesisi ölçümlemek için çeşitli sensörlerden toplanan verileri analiz ederek, yangın veya sel riski konusunda erken uyarılar yapılabilmektedir. Müdahale ve durum yönetimi noktasında ise otomatik kontrol sistemleri öne çıkmaktadır. Yangın söndürme uçakları veya dronlar yapay zekâ algoritmalarıyla yönlendirilerek yangının boyutunun tespit edilmesi ve kontrol altına alınması sağlanabilmektedir. Aynı zamanda, doğal felaket durumlarında hangi kaynakların nerede ve ne zaman kullanılacağını belirlemek için en etkili yöntemlerin analizi de yapılabilmektedir.
Doğal afetin gerçekleşmesi sonrasında diğer önemli konu arama ve kurtarma operasyonlarıdır. Özellikle dronlar ve robotlar, yapay zekayla entegre edilerek kaybolan veya mahsur kalan kişilerin bulunmasına yardımcı olabilir. Görüntü işleme teknolojisi, afet yerinde bulunamayan kişilerin tespitinin daha hızlı bir şekilde yapılmasını sağlayabilmektedir. Afet sonrası süreçte, yardım malzemelerinin en etkili şekilde dağıtılmasını sağlamak için lojistik optimizasyonun yapılabilmesinde de yardımcı olabilmektedir. Doğal afetlerde oluşabilecek kayıpların önlenebilmesi konusunda en önemli nokta bilinçlenmek, farkında olmak, önceden planlama ve strateji geliştirmektir. Bunun için yapay zeka sistemleriyle entegre çalışan simülasyon uygulamaları kullanılabilmektedir. Yapay zekâ, olası felaket senaryoları oluşturup, eğitim simülasyonları düzenleyerek kurumların veya kişilerin bilinçlenmesine yardımcı olabilmektedir.
Olası afet durumlarında kişilerin nasıl organize olmaları gerektiğini ya da hangi adımların takip edilmesi gerektiği konusunda uygulamalı olarak bilgi sağlanabilir. Geçmişte yaşanan durumlar üzerinden elde edilen veriler analiz edilerek, organizasyonların afet yönetimi planlarını geliştirmelerine yardımcı olabilmektedir. Yapay zekâ teknolojisi, doğal felaketleri önleme, erken uyarı sistemleri geliştirme, müdahale ve kurtarma operasyonları gibi birçok alanda önemli bir araçtır. Teknolojinin sürekli gelişmesi ve bu süreçlerin daha etkili ve verimli bir şekilde yönetilebilir duruma gelmesi insanlığa fayda sağlayacak her alanda kullanılmalıdır.
