Sibel BAY'ın 13 Ekim 2023 tarihli yazısı: Dünyaca Ünlü MTV’den Önce Müzik Videoları Nasıldı?

Müzik videolarına yönelik ilginin arttığı dönemlerde kurulan ve uluslararası ölçekte yayın yapan bir kanal olan MTV, (Music Television) yalnızca bir televizyon kanalı olmamakla birlikte müzik endüstrisini şekillendiren bir yayın aracıdır.  

Bununla birlikte MTV’den önce müzik videolarının geçmişi oldukça uzun yıllara dayanır. Öyle ki bilinen en eski müzik videosu 1895 yılında çekilmiştir. En eski müzikli film, Thomas Edison'un laboratuvarı tarafından geliştirilen, hareketli resimler gösteren ve aynı zamanda bir fonografla donatılmış bir cihaz olan Kinetophone ile yapılmıştı. Filmde mucidi William Dickson, yanında iki adam dans ederken popüler bir operetin müziğini kemanla çalmaktadır. 

Film müziği, ayrı ayrı kaydedildi ve 1960'ların başında Edison Ulusal Tarihi Alanı'nda ortaya çıkarılarak 1998’de yeniden bir araya getirildi. Öncelikle bir test olarak tasarlanan “Dickson Deneysel Ses Filmi” Kinetophone'un tüketiciler tarafından hiçbir zaman ilgi görmemesi nedeniyle klip yayınlanmadı.

İlk olarak 1894'te notaların pazarlanması için bir tanıtım gösterisi olarak tanıtılan resimli şarkılar, renkli boyalı ve cam slaytlardan yansıtılan, bazen aralarına sessiz hareketli resim klipleri serpiştirilmiş fotoğraf görüntülerinden oluşuyordu. 

Nisan 1923'te New York City'deki Rivoli Tiyatrosu, filmleri ve film müziklerini senkronize eden bir sistem olan film üzerinde ses içeren ilk hareketli görüntüleri sundu. İlk sesli film prodüksiyonlarının çoğunda vodvil yıldızları, opera sanatçıları, müzik grupları ve diğer popüler müzisyenler yer alıyordu; Müzikal kısa filmler olarak bilinen bu klipler, 1940'lara kadar uzun metrajlı filmlerden önce oynatılmıştı. Daha sonra 1950'lerde, henüz zaman dilimlerine uyacak şekilde düzenlenmemiş olan televizyon filmleri arasında dolgu malzemesi olarak müzikal kısa filmler geri döndü.

"Song-Car Tunes" başlıklı animasyonlu ses film serisinin çıkışından bir yıl sonra, Max ve David Fleischer kardeşler, tiyatroda şarkı söylemeyi teşvik etmek için şarkı sözlerinin üzerinden atlayan, zıplayan bir topun yer aldığı bir çizgi film yayınladılar. Zıplayan topların yer aldığı müzikal çizgi filmler daha sonra çocuk televizyon programlarının ortak unsurları haline geldi.

Müzik videosunun doğrudan öncüleri olan seslendirmeler, barlarda, restoranlarda ve diğer kamusal alanlarda müzik kutusu benzeri projeksiyon makinelerinde gösterilmek üzere tasarlanmış, müzik ve dans performansları içeren üç dakikalık filmlerdi. Caz şarkıcılarından dansçılarına, oda müzisyenlerinden komedyenlere kadar dönemin en büyük yeteneklerinin çoğu bu isimlerde ortaya çıktı. Scopitone olarak bilinen başka bir görsel müzik kutusu türü, 1950'lerin sonlarında Fransa'da ortaya çıktı ve Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri'nde kısa bir başarı elde etti. Bazı müzik tarihçilerine göre The Big Bopper'ın adını taşıyan şarkıcı ve söz yazarı Jiles Perry Richardson, 1959 yılında bir İngiliz dergisine verdiği röportajda "müzik videosu" tabirini kullanan ilk kişi oldu. 

The Beatles, plaklarını pazarlamak ve kendilerini sanatçı olarak ifade etmek için filmin gücünden belki de kendilerinden önceki diğer gruplardan daha fazla yararlandı. Fab Four, “Yardım” ve “Zor Bir Günün Gecesi” gibi uzun metrajlı filmlerde rol almanın yanı sıra, ana vatanları İngiltere'de yayınlanan ve bazıları anlatılardan oluşan, bazıları ise büyük ölçüde marjinal görüntülerden oluşan düzinelerce tanıtım klibi kaydetti. 1960'ların sonu ve 1970'lerin pek çok Rock and Roll grubu onların liderliğini takip ederek, televizyonda yayınlanan müzik varyete programlarındaki canlı performanslarla diziyi paylaşan, giderek daha karmaşık hale gelen tanıtım filmleri yayınladı.

1974'te Avustralya'da gençlere yönelik haftalık iki müzik programının prömiyeri yapıldı. Her ikisinde de, bazıları özellikle gösteriler için oluşturulmuş müzik videoları öne çıkıyordu. "Geri Sayım" ve "Sesler" hızla sadık bir takipçi kitlesi kazandıkça, format dünyadaki diğer ülkelere de yayıldı. 1978'de, MTV'nin yayına başlamasından üç yıl önce, Amerikan programı "Video Concert Hall", USA Network'te her gün birkaç saatlik sunucusuz müzik videoları sunmaya başladı.