Sibel BAY'ın 25 Mayıs 2024 tarihli yazısı: Kaybolan Gelenekler: Komşular Arasında Çay Kokusu
Şehirlerimizin sokaklarına sızmış, zamanın izlerini taşıyan mahalleler; asfaltın, betonun arasında saklı, ama bir o kadar da canlı. Bu mahallelerin ruhunu oluşturan unsurlardan biri de şüphesiz komşuluk ilişkileridir. Eskiden komşuluk ilişkileri, sadece yan dairedeki ya da karşı sokaktaki insanlarla sınırlı kalmazdı; komşuluk, birbirini tanımanın, birbirine destek olmanın ve bir arada yaşamanın sembolüydü.
Geçmişteki komşuluk ilişkileri, günümüzde nadir bulunan bir sıcaklığa sahipti. Komşular, birbirlerine sık sık ziyarette bulunur, birlikte çay içer, sorunlarını paylaşır ve birbirlerinin mutluluklarına ortak olurlardı. Kapılar, her daim açıktı ve bir komşunun ihtiyacı olduğunda yardıma koşmak, adeta bir görevdi. Bu ilişkiler, mahallede birlik ve dayanışma duygusunun temelini oluştururdu.
Ancak zamanla, şehirleşme ve modernleşme süreciyle birlikte bu sıcak komşuluk ilişkileri değişmeye başladı. Apartman yaşamı, apartman dairelerinde yaşayan insanları daha izole hale getirdi. Herkes kendi dairelerinin içine çekildi, komşular arasındaki etkileşim azaldı. Artan iş temposu ve teknolojinin getirdiği iletişim araçları da bu izolasyonu pekiştirdi.
Gecekondu kültürü ise, Türkiye'nin şehirleşme sürecinde önemli bir yer tutar. Kentlerin hızla büyümesiyle birlikte, gecekondular şehirlerin kenar mahallelerinde hızla yükselmeye başladı. Bu gecekondular, genellikle plansız ve kontrolsüz bir şekilde yapıldığı için şehir planlamasında sorunlara yol açtı. Ancak bu küçük evler, birçok ailenin ilk adımını attığı konutlardı. Komşuluk ilişkileri, gecekondularda da önemli bir yer tutar. Dar sokaklarda bir arada yaşayan insanlar, birbirlerine sıkı sıkıya kenetlenirler. Zorluklar karşısında dayanışma ruhu, gecekondu mahallelerini bir arada tutan en önemli unsurlardan biridir.
Günümüzde, şehirlerimizdeki komşuluk ilişkilerini ve gecekondu kültürünü yeniden canlandırmak için adımlar atılabilir. Mahalle meydanlarının ve parkların yeniden düzenlenmesi, komşuların bir araya gelip vakit geçirebilecekleri alanlar oluşturabilir. Komşuluk projeleri ve etkinlikleri düzenlenerek insanların birbirlerini tanımaları ve iletişim kurmaları teşvik edilebilir. Ayrıca, gecekondu mahallelerinin altyapı ve yaşam koşullarının iyileştirilmesi, bu mahallelerdeki dayanışma ruhunu daha da güçlendirebilir.
