Kadriye CİRİTCİ'nin 30 Nisan 2024 tarihli yazısı: 1 Mayıs
“Emek olmadan hiçbir şey yetişmez.” -Sophokles
Emeğin bayramı olarak ifade edilen 1 Mayıs, dünyanın dört bir yanında İşçi Bayramı, Emek Bayramı, 1 Mayıs Bayramı gibi farklı isimlerle kutlanır. Hem kutlamaların yapıldığı hem de çalışanların talep ve sorunlarının dile getirildiği gün olan işçi emekçi bayramı, çeşitli mesajların verildiği bir gündür.
Avustralya'daki mücadelenin tüm dünyaya yayılmasının ardından ilk kez 1856'da, Avustralya'nın Melbourne kentinde taş duvar ustaları ve inşaat işçileri yoğun çalışma süresinin günlük 8 saate düşürülmesi talebinde bulunarak iş bıraktı. İşçiler, taleplerini dile getirmek için 21 Nisan 1856'da Melbourne Üniversitesinden Parlamento Evi'ne kadar yürüdü.
Avustralya'nın ardından ABD'deki işçiler de işverenlerden 1884'te çalışma saatlerinin azaltılması talebinde bulundu. ABD'de günlük çalışma süresinin 12 saatten 8 saate indirilmesi için başlatılan mücadele, 1886'da kitlesel grevlerle yaygınlaşıp küresel bir nitelik kazandı. Milletlerarası İşçi Kardeşliği Teşkilatı’nın 1889'daki Paris Kongresi'nde, yılın bir gününün dayanışma amacıyla işçilerin ortak bayramı olarak ilan edilmesi kararlaştırıldı. ABD'li sendikacıların önerisi üzerine o gün "1 Mayıs" olarak belirlendi. O tarihten itibaren 1 Mayıs, dünyanın dört bir yanında "Emek Bayramı", "İşçi Bayramı" ve "1 Mayıs Bayramı" gibi adlarla kutlanmaya başlandı.
Osmanlı'da 1 Mayıs ilk kez 1911'de Selanik'teki tütün, pamuk ve liman işçilerince kutlandı. İstanbul'daki ilk kutlama ise 1912 yılında yapıldı.
1923 yılında 1 Mayıs günü yasal olarak "İşçi Bayramı" ilan edildi ve ilk kez 1923 yılında resmî olarak kutlandı. Milli Güvenlik Konseyi tarafından 12 Eylül döneminde resmi tatil olmaktan çıkarılan 1 Mayıs’ın, 2008 yılının Nisan ayında, "Emek ve Dayanışma Günü" olarak kutlanması kabul edildi.
27 Nisan 2009 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan 5892 sayılı yasanın yürürlüğe girmesi ile 1 Mayıs, “Emek ve Dayanışma Günü” olarak tekrar resmi tatil ilan edildi.
Dünyada her yıl "İşçi Bayramı" olarak nitelenen 1 Mayıs, işçi taleplerinin gündeme taşınmasına olanak sağladığı gibi işçi sendikalarının geliştirdikleri siyasi söylem ve isteklerin kamuoyuna aktarılmasında da etkili bir gün olarak biliniyor. İşçilerin günlük çalışma süresinin düşürülmesi için verdiği mücadeleden doğan 1 Mayıs, dünyanın dört bir yanında bir asırdan fazladır Emek ve İşçi Bayramı olarak kutlanıyor.
Emek ve Dayanışma Günü için ülkemizde 2012'den bu yana Taksim Meydanı’nda maalesef kutlama yapılmıyor. 1 Mayıs’ın İstanbul Valiliği tarafından belirlenen alanlarda kutlanması bekleniyor.
En kutsal kazanç, alın teri ile kazanılan helal kazançtır. 1 Mayıs da bu helal kazanç üzerine kurulmuş en önemli gündür. Her zaman yardımlaşma ve dayanışma içerisinde emeğiyle, alın teriyle hayatımıza değer katan emekçilerimizin 1 Mayıs Uluslararası Birlik, Mücadele ve Dayanışma Günü’nü kutluyorum.
