Nesrin YARIM ÖZOĞLU'nun 27 Ekim 2023 tarihli yazısı: Cumhuriyet’imiz 100 Yaşında
Cumhuriyet’imiz 100 yaşında. Cumhuriyet’in ne anlama geldiğini bilenlerin yaşadığı duygu tarifsiz. “Köylü, milletin efendisidir” sözünün hakkını veren, kurtuluş mücadelesi ortamında bile üretmeleri için destekte bulunulan çiftçilerimiz, traktörleri ile tarlalarına çizdikleri “Cumhuriyet 100 yaşında” yazıları ile şükranlarını iletiyorlar.
Birçok şehirde Cumhuriyet’imizin 100. yıl kutlamaları yapılıyor. Fakat ortaöğretim yıllarıma denk gelen 75. yıl kutlamalarının bende hissettirdikleri tarifsizdir. Aylar öncesinde kutlanmaya başlanan 7’den 70’e herkesin aynı coşkuya sahip olduğu kutlamalardı. Birbirinden farklı gösteriler hazırlanmış, sokaklar bayram coşkusunu yaşamıştı. Yakalarımızdan aylarca çıkartmadığımız 75. yıl rozetleri hâlâ hafızamdadır. Dağıtılan stikerları kitap, defter, çanta her yere yapıştırmıştık.
Ülkelerin yeniden birbirlerine savaş açtığı günümüzde Cumhuriyet coşkusunun hakkının pek verildiğini düşünmüyorum. Belki yaşanan ekonomik sıkıntı ya da üzücü olaylar bu coşkuyu gölgede bırakıyordur bilinmez ama Cumhuriyet bilinci bambaşka olmalı. Mesela kadınlarımız için… Cumhuriyet ilk başta kadınlarımızın devrimidir. Yaşını almış ninelerimiz iyi bilir Cumhuriyet’in kıymetini. Çünkü nice haklarla Cumhuriyet sayesinde donatılmışlardır.
Cumhuriyet’in bütün kazanımları elbette toplumun tümüne aittir. Ancak kadınların bu kazanımlardan daha fazla pay aldığını söyleyebiliriz. Erkekler yüzde ile kadınlar binde ile ölçülüyordu hatırlayalım. 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet ilan edildi. Bu tarih ile kadınlarımızın toplumda söz hakkı alması da sağlandı. Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte kadınların kamusal alana girmesini sağlayan yasal ve yapısal reformlar hızlandı. 3 Mart 1924’te Tevhid-i Tedrisat Kanunu (Öğrenim Birliği) çıkartıldı. Kız ve erkekler eşit haklarla eğitim görmeye başladı. 17 Şubat 1926’da Türk Medeni Kanunu kabul edildi. Kanun ile erkeğin çok eşliliği ve tek taraflı boşanmasına ilişkin düzenlemeler kaldırıldı; kadınlara boşanma hakkı, velayet hakkı ve malları üzerinde tasarruf hakkı tanındı. 1930’da Belediye Yasası çıkartıldı. Yasa ile kadınlara belediye seçimlerinde seçme ve seçilme hakkı tanındı. Sadiye Hanım, ilk kadın belediye başkanı oldu. 10 Haziran 1933’te kız çocuklarına mesleki eğitim vermek amacıyla Kız Teknik Öğretim Müdürlüğü kuruldu. 26 Ekim 1933’te Köy Kanunu’nda değişiklik yapılarak kadınlara köylerde muhtar olma ve ihtiyar meclisine seçilme hakları verildi. 5 Aralık 1934 ise Anayasa değişikliği ile kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanındı. Bu ve bunun gibi daha birçok düzenlenme ile kadınlarımızın pek çok alanda söz hakkı alması Cumhuriyet sayesinde yaşandı. Bu sayede nice Sadiye Hanımlarımız, Sabiha Gökçenlerimiz, Jale İnanlarımız, Süreyya Ağaoğlularımız olsun diye kadınlara yönelik birçok düzenleme yapıldı. Son yıllarda da kadın sporcuların, sanatçıların, bilim insanlarının başarılarını çok sık duyuyoruz ve gururlanıyoruz.
29 Ekim 1923'te Cumhuriyet’in ilan edilmesiyle; Türk milleti için yeni bir devir başladı. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’e şükranlarımızı sunarak Cumhuriyet’in bir ülke için ne kadar değerli ve kıymetli olduğunu tekrar hatırlatmak isterim. Sizleri, bu günün anlam ve önemini hak ettiği şekilde yaşamak, 100. yıl coşkumuzu tüm dünyaya göstermek için camlarımızı, sokaklarımızı Türk bayrakları ile donatıp birlik, beraberlik içinde coşku ile 100. yılımızı kutlamaya davet ediyorum. Cumhuriyet Bayramı’mız kutlu olsun!
“Ey yükselen yeni nesil! İstikbal sizsiniz. Cumhuriyeti biz kurduk, onu yükseltecek ve yaşatacak sizsiniz.” -Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk
